Rozwój embrionalny jako dojrzewanie

We wszystkich wyższych formach życia znaczna część procesu rozwojowego zachodzi przed urodzeniem, tak że potencjał dziedziczny w znacznej mierze ujawnia się, zanim dziecko przyjdzie na świat. Aby zrozumieć istotę rozwoju osobniczego, trzeba poznać rozwój przed urodzeniem. Następujące po sobie w określonej kolejności stadia rozwoju embrionalnego pozwolą nam zrozumieć to, co określamy jako dojrzewanie organizmu.

Embrion ludzki w swoich najwcześniejszych stadiach przypomina embriony innych zwierząt, lecz w ósmym tygodniu istnienia nabywa elementarnych cech ludzkich: od tej pory aż do urodzenia określa się go jako płód. Rozwój płodowy przebiega w jednolitym środowisku ciała matki, przy czym zmiany zachodzą we względnie stałych odstępach czasu. Pierwsze formy zachowania płodu, takie jak ruchy ciała, obracanie się i kopanie, występują również w określonej kolejności, zależnie od stadium rozwojowego płodu. Przeprowadzono badania nad zdolnością reagowania na bodźce zewnętrzne płodu ludzkiego, urodzonego przedwcześnie. Przeprowadzono również bardziej systematyczne badania nad zachowaniem płodu takich zwierząt, jak świnka morska i kot. W badaniach nad zwierzętami, kiedy płód wyjmuje się chirurgicznie z ciała matki, krążenie krwi w płodzie jest utrzymywane przez pępowinę, której się nie przecina. Następnie płód umieszcza się w roztworze soli o temperaturze ciała. W tych nowych warunkach można badać reakcję płodu na pobudzenia w różnych stadiach, zachowując zasadniczo normalny stan fizjologiczny płodu (ryc. 3-1). Badania