Wbrew początkowym oczekiwaniom, dzieci chowane pod najtroskliwszą opieką (karmione w niemowlęctwie według ich własnych wymagań) wykazywały zachowanie mniej zależne niż dzieci karmione według ścisłego rozkładu. Widocznie frustracja pokarmowa jest tą zmienną, która powoduje późniejsze zależne zachowanie, jeśli uważać zarówno bezwzględne odstawienie od piersi, jak i karmienie według sztywnego rozkładu za czynniki wywołujące frustrację {Sears i inni, 1953, 1957).
Wobec istnienia teorii, że nagradzająca rola matki w karmieniu wywołuje zależność niemowlęcia od niej, dając przez to początek motywowi zależności, niespodziewany nieco rezultat powyższego eksperymentu wymaga wyjaśnienia. Niemowlę, aby w ogóle przeżyć, musi mieć zaspokojone swe podstawowe potrzeby. Popęd głodu u wszystkich niemowląt zaspokajany jest w kontekście społecznym i u wszystkich rozwija się motyw zależności w normalnych rozmiarach. Jeśli zachowanie matki przy sztywnym rozkładzie karmienia lub odstawianiu od piersi powoduje frustrację, wtedy, poza normalnym zaspokojeniem popędu, zachodzi jeszcze coś innego. Matka reaguje w końcu na rozpaczliwe i bezradne protesty niemowlęcia, wynagradzając dodatkowo zależne formy zachowania. .W każdym razie niemowlę, które doświadczyło wiele frustracji wraz z towarzyszącymi jej uczuciami bezradności, później będzie skłonne zwracać się do innych o pomoc.
Afiliacyjne zachowanie przy wzbudzonym lęku. Schächter (1959) stawiał studentów w sytuacji, którą odczuwali oni jako groźną. Następnie polecano im czekać na dalszą fazę eksperymentu. Problem tego eksperymentu polegał na znalezieniu takich czynników w przeszłości osób badanych, które pozwoliłyby przewidzieć, czy będą one wolały czekać same, czy razem z innymi. Przyjęto, że ci, którzy chcą mieć towarzystwo w groźnej sytuacji, mają silniejsze tendencje afiliacyjne.
W jednym z tych doświadczeń w pierwszej części eksperymentu pokazano studentkom uniwersytetu pewien odrażająco wyglądający aparat i wpojono w nie przekonanie, że może on powodować groźne wstrząsy elektryczne. Innej grupie, tak samo dobranej do badania, nie pokazano nic groźnego i zapewniono, że procedura eksperymentalna jest łagodna i bezbolesna. Kiedy obu grupom dano do wyboru, aby czekały w samotności lub razem, większa część grupy zagrożonej wolała czekać razem (tabl. 5-3). Można wytłumaczyć to w ten sposób, że osoby bardziej zagrożone szukały towarzystwa, ponieważ zostały w nich wzbudzone potrzeby afiliacyjne (w końcu żadnej grupy nie poddano bolesnym doświadczeniom).
Zależność między lękiem a tendencją afiliacyjną u studentek uniwersytetu
Inna analiza tego samego rodzaju zachowania wykazała, że niektóre osoby, bardziej niż inne, pragną mieć towarzystwo w sytuacji zagrożenia. Gdy jedynaków i dzieci pierworodne oddzielono od dzieci urodzonych w dalszej kolejności, stwierdzono, że jedynacy i dzieci pierworodne wykazywały w tego rodzaju sytuacji silniejsze tendencje afiliacyjne. Schächter tłumaczy to .w ten sposób, że rodzice prawdopodobnie byli bardziej wrażliwi na obawy i troski dzieci pierworodnych niż urodzonych później, które mogli traktować z mniejszą przesadą. Ta interpretacja jest jednakże oparta wyłącznie na przypuszczeniach.
Z badań tych wynikają dwa wnioski dotyczące motywu afiliacyj- nego, PQ pierwsze, na jego przejawy mogą mieć wpływ doświadczenia z okresu wczesnego dzieciństwa (a zatem' może on być zależny od kolejności urodzeń), po drugie, przejawy te potęgują się pod wpływem zagrożenia, tak że ludzie, którzy w zwykłych okolicznościach czują się w samotności zupełnie dobrze, będą szukać towarzystwa wtedy, gdy zostanie w nich wzbudzony lęk.
Te przykłady usiłowań mających na celu poddanie obserwacji eksperymentalnej tendencji do zależności bądź afiliacji nie wyczerpują oczywiście wszystkich rodzajów postępowania ludzi, którzy szukają towarzystwa innych osób lub biorą udział w życiu grupowym. Dowodzą one, że można dokonywać pewnych pomiarów nawet w tak skomplikowanej dziedzinie, jak ta i uzyskiwać wyniki, które wzbogacają naszą wiedzę o ludzkich motywach.
Leave a reply