Lata produktywności

Ludzie osiągają na ogół szczyt swojej kariery w wieku dojrzałym, po czym ich aktywność powoli maleje aż do czasu wycofania się z życia zawodowego. W jakim wieku możemy oczekiwać od człowieka najlepszej pracy? Jak długo może on być produktywny? Odpowiedź na te pytania jest ważna dla społeczeństwa, w którym przeciętna długość życia wzrasta i w którym będzie coraz więcej ludzi w starszym wieku.

Sportowcy wyczynowi, których wyniki zależą od siły, szybkości lub precyzji ruchów, szczyt swej sprawności osiągają przeważnie pomiędzy dwudziestym czwartym a dwudziestym dziewiątym rokiem życia. Można przyjąć, że mistrzowie sportu wyczynowego są zawsze dobrze wytre- nowani, a także pragną osiągnąć jak najlepszy wynik. W tych warunkach studia nad wiekiem, w jakim zdobyli oni mistrzostwo, dostarczają pożytecznych danych co do tego, jak czynnik ten wpływa na sprawność. Krzywe na ryc. 4-13 przedstawiają, w jakim wieku zdobywano mistrzostwo w kilku gałęziach sportu. W sportach, w których mniej potrzebna jest wytrzymałość, a bardziej precyzja (strzelanie z karabinu i pistoletu, bilard) nie wykazują one gwałtownego spadku z wiekiem, charakterystycznego dla sportów bardziej wyczerpujących, takich jak tenis i boks. Zainteresowania sportowe dorosłych odpowiadają w pewnej mierze zmianom zachodzącym z wiekiem w ich sprawności: dorośli, gdy się starzeją, przerzucają się na sporty, takie jak golf, w których tempo gry można dostosować do wieku uczestnika.

A jak wygląda ta sprawa w odniesieniu do osiągnięć w nauce, literaturze i sztuce? Kiedy ludzie są najbardziej produktywni w pracy twórczej? Wyniki, uzyskane przez Lehmana (1953) przy olbrzymim nakładzie pracy, przedstawiono pokrótce w tabl. 4-5. Znajdujemy tu dane, dotyczące wieku, w którym ludzie najczęściej dają z siebie największy wkład w dziedziny wymienione w tablicy. Lehman zebrał te fakty, szperając w bibliografiach i historycznych zestawieniach, korzystając ze współpracy ekspertów, którzy wybierali dzieła nieprzeciętne spośród miernych. Następnie przez ustalenie, w jakim wieku ludzie ci pracowali twórczo, bądź dokonywali swych odkryć, Lehman mógł określić najbardziej produktywne lata w każdej z tych dziedzin. W ten sposób uniknął on tendencyjności rezultatów, która wypływa z uwzględnienia