Wykres obrazuje wiek, w jakim 933 przyrodników, matematyków i wynalazców stworzyło 1359 wybitnych dzieł (Źródło: Lehman, 1953). Wszystkie poprzednie dane dotyczyły jedynie osiągnięć wybitnych. Czy uczeni i pisarze, którzy wcześnie tworzą dobre dzieła, będą na ogól pracować jeszcze lepiej, gdy dojrzeją, czy też ich najlepsze dzieło powstaje wcześnie? Lehman postanowił odpowiedzieć na to pytanie przez ustalenie, w jakim wieku wybitni ludzie z różnych dziedzin stworzyli swoje ,,najlepsze dzieło”, najlepsze-według oceny innych osób kompetentnych w tych dziedzinach. Jeśli przedstawimy wiek, w jakim stworzono „najlepsze dzieła” na tle całego okresu produktywności, otrzymamy odpowiedź na nasze pytanie. Lehman opracował szereg takich zestawień. Typowy przykład widzimy na ryc. 4-15. Wybitni filozofowie publikowali swoje „najlepsze dzieła” przeważnie w szczytowym punkcie okresu ogólnej produktywności. Chociaż kontynuowali oni swą twórczość aż do ostatnich lat życia, wśród ich prac było coraz mniej dziel wybitnych. Tak samo jest i w innych dziedzinach: jeśli na wykresie uwzględnimy tylko najlepsze prace, szczyt produktywności przypada równie wcześnie, a spadek z wiekiem jest wtedy szybszy, niż gdy bierzemy pod uwagę ogół wybitnych prac.
Znakomici uczeni, niezależnie od tego czy osiągnęli wybitne wyniki wcześnie czy późno, pozostają produktywni przez cale życie, tak że można ustalić zależność między wybitnością a produktywnością (Den- nis, 1954 a). W naukach przyrodniczych, lecz tak samo i w innych dziedzinach (np. w muzyce, literaturze, językoznawstwie) dziesięć procent najpłodniejszych autorów produkuje od jednej trzeciej do dwóch trzecich ogółu publikacji z danej dziedziny (Dennis, 1955). Z danych tych wynikają fascynujące, lecz trudne do rozstrzygnięcia problemy. Czy twórcy bardziej płodni mają większe szanse natrafienia na coś rzeczywiście doniosłego? Czy ludzie, którym wcześnie udało się osiągnąć wybitne rezultaty, otrzymują w ten sposób bodziec do dalszej twórczości?
Trzeba dalszych badań, by odpowiedzieć na te pytania. Wiemy, że w przypadku ludzi, którzy są produktywni za miodu, prawdopodobieństwo kontynuowania twórczości w późniejszych latach jest większe niż dla osób mniej produktywnych. Jest to prawdą niezależnie od tego, czy osiągnęli oni wybitne wyniki, czy też nie (tabl. 4-6).
Dane w tabl. 4-6 dotyczą jedynie psychologów, lecz Dennis studiował także spisy publikacji czterdziestu jeden członków Państwowej Akademii Nauk (National Academy of Sciences), którzy nie byli psychologami. Osoby te były znacznie staranniej wyselekcjonowane niż psychologowie (których nSzwiska wzięto po prostu z ogólnego rejestru psychologów, bez względu na ich wybitność).
Przeciętna liczba publikacji dla członków Akademii była o wiele wTyższa niż dla psychologów. Korelacje między wcześniejszymi a późniejszymi okresami ich twórczości były podobne jak u psychologów, jedynie lata od dwudziestego do dwudziestego dziewiątego roku życia
Leave a reply