Mnóstwo pomysłowości włożono w szukanie sposobów mierzenia popędów, ponieważ psychologowie często chcą znać „poziom popędu”, aby ustalić jego związek z innymi rodzajami zachowania, takimi jak np. uczenie się.
Zastanówmy się w związku z tym nad czterema metodami: pomiarami ogólnego poziomu aktywności, pomiarami tempa wykonywania wyuczonych czynności, metodą przeszkody oraz metodą wyboru.
– 1. Pomiary ogólnego poziomu aktywności. Przyjmuje się, że zwiększony popęd prowadzi do podniecenia ruchowego, tak że wraz ze wzrostem popędu będzie wzrastała ruchliwość. Tak więc, szybkość biegania w „klatce aktywności” (ryc. 5-6) zależy od tego, ile godzin zwierzę było pozbawione pokarmu. Innym sposobem mierzenia aktywności jest zawieszenie klatki mieszkalnej na sprężynach ze wskazówkami, co pozwala rejestrować rozmiary niespokojnej aktywności zwierzęcia.
Stwierdzono, że chociaż pomiary te są użyteczne, należy korzystać z nich z pewną ostrożnością. Na przykład aktywność głodnych szczurów w klatce mieszkalnej nie jest wyższa niż aktywność szczurów najedzonych, jeżeli nie wprowadzi się jakiegoś zewnętrznego źródła pobudzenia, w którym to przypadku różnice stają się wyraźne {Campbell i Sheffield, 1953).
– 2. Tempo wykonywania wyuczonych czynności. Jeśli szczur nauczył się naciskać dźwignię, aby otrzymać gałkę pokarmu, lecz gałki te pojawiają się tylko czasami, szczur będzie naciskał dźwignię szybciej
W „klatce aktywności” obracający się bęben rejestruje długość drogi przebieganej przez szczura. wtedy, gdy jest głodny. Tempo naciskania dźwigni może stanowić miarę popędu (Skinner, 1938). Inne miary, to opóźnienie przy starcie do biegu przez labirynt (czas latencji reakcji) lub też sama szybkość biegu (Fredenburg, 1956). Trzeba zwrócić uwagę na fakt, że nie należy opierać się na jednej tylko mierze. Tak więc, tempo naciskania dźwigni oraz ilość wypitej wody mogą nie być równoważne sobie jako miary popędu pragnienia (Miller, 1961).
– 3. Pokonywanie przeszkody. Szereg lat temu opracowano metodę, za pomocą której można było ocenić silę popędu przez określenie, jaką karę zniesie organizm, aby zaspokoić ten popęd. „Skrzynka przeszkód” (ryc.' 5-7) zawiera korytarz z podłogą z metalowej kraty, poprzez którą przechodzące zwierzę otrzymywało wstrząs elektryczny. Pobudzone zwierzę umieszczano w punkcie wyjściowym i pozwalano mu przebiec przez nienaladowaną kratę do komory, w której umieszczano przedmiot stanowiący cel (pokarm, wodę itp.). Następnie przy wlączo- nym prądzie rejestrowano, ile razy zwierzę przeszło przez kratę w ciągu dwudziestominutowego okresu.
– 4. Metoda wyboru. Czasami działa kilka popędów na raz. W przypadku dwóch równocześnie wzbudzonych popędów można ustalić ich względną silą, pozwalając zwierzęciu wybrać jeden przedmiot, stanowiący cel, przez zwrócenie się w jednym kierunku, a drugi przedmiot – przez zwrócenie się w innym kierunku. Metoda ta, którą także opracowano dość dawno (Tsai, 1925), ostatnio była mało używana.
Leave a reply