Węch

Węch lub inaczej mówiąc powonienie jest zmysłem rozróżniającym także substancje chemiczne. Zmysł węchu jest pobudzany, gdy gazowe składniki substancji docierają do płynnych wydzielin w nosie. Receptorami węchu są komórki wrzecionowate zlokalizowane w nabłonku węchowym nosa, a połączone z nerwami węchowymi. Zakończenia nerwów węchowych są zlokalizowane w części szczytowej jamy nosowej, nie bezpośrednio na drodze wdychanego i wydychanego powietrza. Taka budowa chroni receptory węchowe przed nadmierną stymulacją. Ta lokalizacja zmusza nas do energicznego wdychania, aby uzyskać „mocny podmuch” słabego zapachu. Bardziej lotne substancje, które rozpadają się na małe cząsteczki, pachną silniej, ponieważ większa ich ilość osiąga receptory. Podobnie jak w przypadku zmysłu smaku eksperymentalnie wyróżniono podstawowe klasy zapachów:

– pikantny, np. goździk,

– kwiatowy, np. róża, fiołek,

– owocowy, np. skórka pomarańczy,

– żywiczny, np. sosna, smoła, terpentyna,

– spalenizny, np. spalona smoła,

– zgniły, np. zepsute mięso lub ryba.

Często podaje się w wątpliwość kompletność tego podziału. Zaznacza się przy tym, że większość substancji przedstawia mieszankę dwu lub więcej spośród powyższych kategorii zapacho- wych. Trudno byłoby przypisać jeden z powyższych zapachów naszym rodzimym potrawom lub powszechnie występującym substancjom, takim jak amoniak, ropa naftowa, alkohol, czosnek czy sok cytrynowy. Zostały one wytypowane przez psychologów do celów badawczych, mają jedynie charakter introspekcyjny i subiektywny.

Jak wynika z badań eksperymentalnych, poszczególne jednostki znacznie różnią się wrażliwością na zapachy. Dzieci są bardziej wrażliwe na bodźce zapachowe niż dorośli. Można zatem wysnuć wniosek, że dzieci bardziej przypominają w tym aspekcie zwierzęta. Zmysł węchu dzieci jest zdecydowanie bardziej wrażliwy niż dorosłych ludzi. Fizjologicznie uzasadnia to fakt, że okolice węchowe mózgu są u ludzi proporcjonalnie mniejsze niż u zwierząt.