Czucie trzewne

Jak sama nazwa wskazuje, czucie trzewne odnosi się do odczuć powstałych w narządach wewnętrznych, takich jak: żołądek, jelita, wątroba, serce, pęcherzyk żółciowy czy narządy płciowe. Wiedza chirurgiczna pokazuje już od dawna, że nawet bez znieczulenia narządy wewnętrzne mogą być nacinane i cewnikowane, nie wywołując bólu. Na tej podstawie sądzono niegdyś, iż narządy wewnętrzne nie są unerwione czuciowo. Doświadczenia laboratoryjne dowiodły jednak, że organy wewnętrzne odpowiadają na bodźce termiczne oraz rozciąganie ich ściany. Później zauważono też, że czucie z narządów wewnętrznych nie ma tak dokładnej lokalizacji jak zmysły słuchu, smaku czy równowagi. Z powodu nie dającego się precyzyjnie określić pochodzenia różnych wrażeń z trzewi wielu psychologów kwestionuje propozycję zaliczania trzewi do organów zmysłów.

Niezależnie od tego, czy trzewia nazwiemy narządami zmysłowymi, czy nie, reagują one na specyficzne bodźce i rejestrują charakterystyczne odczucia, które wpływają na nasze zachowanie. Doznajemy wrażeń głodu, pragnienia, zmęczenia lub podniecenia seksualnego, które bezsprzecznie pochodzą z narządów wewnętrznych. Suchość w gardle przyczynia się do powstania uczucia pragnienia, zaś kurczenie się ścian żołądka jest interpretowane jako uczucie głodu. Ucisk kału na ściany jelita grubego jest sygnałem do defekacji, natomiast zwrotna fala perystaltyczna żołądka powoduje wrażenie nudności.

Pomimo iż w przewodzie pokarmowym, układzie krążenia i w organach wydzielniczych odnaleziono wiele receptorów czucia trzewnego, nadal nie znamy dokładnego mechanizmu ich działania. Wiemy jednak, że uogólnione uczucia satysfakcji seksualnej czy emocjonalnej depresji są zapoczątkowane w pewnym stopniu w narządach wewnętrznych. Aby dać dokładną odpowiedź na pytanie o mechanizmy wyjaśniające pochodzenie tych wrażeń, musimy poczekać na wyniki dalszych doświadczeń i analiz naukowych.

Dociekliwość psychologów dotycząca pochodzenia głównych doświadczeń czuciowych może wydać się czytelnikowi poszukiwaniem naukowej odpowiedzi jedynie dla niej samej. Jednakże nie zawsze musi tak być, ponieważ dokonane odkrycia mogą przyczynić się do poznania mało zrozumiałych aspektów ludzkiego zachowania. Mogłoby się bowiem okazać, iż dokładne poznanie pochodzenia wrażeń czuciowych z narządów wewnętrznych pozwoli zrozumieć mechanizmy niektórych zaburzeń emocjonalnych i chorób psychicznych. Za pomocą leków zawierających alkaloidy możemy na przykład wywołać stan emocjonalnego rozchwiania, co potwierdza teorię, że pewne formy dewiacji emocjonalnych mają specyficzne pochodzenie organiczne. Wiedza na temat tego, które organy wewnętrzne ulegają działaniu tego typu środków, nie jest jednak kompletna.