Psychologia postaci i teoria pola – kontynuacja

Aczkolwiek psychologowie postaci nie byli wcale większymi od Wat- sona zwolennikami typowej ówczesnej psychologii instrospekcyjnej, byli jednak gorącymi przeciwnikami behawioryzmu. Nie chcieli wyrzec się pewnego rodzaju swobodnej introspekcji, która jest znana pod nazwą fenomenologii. Chcieli mieć swobodę zapytania dziecka, co mu przypomina dana rzecz, co ona według niego oznacza6. Interesowali się s Psychologowie postaci nie krytykowali w zasadzie metody introspekcji stosowane) w dawne) psychologii introspekcyjne). Różnili się jednak od nie) w po- spostrzeganiem ruchu, oceną wielkości, wyglądem barw przy zmianach oświetlenia 7.

Nowy kierunek psychologii postaci oparł się po części na analogiach z dziedziny nowoczesnej-fizyki pola. Słowo „pole” stosuje się w fizyce, na przykład do oznaczenia pola magnetycznego, które określa układ linii przyciągania i odpychania. Ustrukturalizowany charakter pól fizycznych dostarczył użytecznej analogii do struktur organizacji faktów psychologicznych. Dlatego też kierunki pochodne w stosunku do psychologii postaci, a zwłaszcza odmiana biorąca początek od. Lewina, występują czasem pod nazwą teorii pola, celem przeciwstawienia tego kierunku innym bardziej analitycznym teoriom, włączając tu teorie S-R, które można uważać za pochodne teorii asocjacyjnej.

Doniosłe znaczenie, jakie odgrywa spostrzeganie we wszystkich faktach psychologicznych, skłoniło psychologów znajdujących się pod wpływem psychologii postaci do akcentowania głównej roli spostrzegania przy interpretowaniu procesów uczenia się, pamięci i rozwiązywania problemów. Interpretacje te wyrażane są w terminach teorii poznawczej 8 i przeciwstawia się je interpretacjom S-R. Na współczesnych kontynuatorów teorii poznawczej oddziałują również wpływy pochodzące z innych niż psychologia postaci źródeł, podobnie jak teoretycy S-R nie znajdują się pod wyłącznym wpływem behawioryzmu. Psychologiem, który miał duży wpływ na współczesną teorię poznawczą, był Edward C. Tolman (1889-1959): nazywał on siebie zdecydowanym behawiorystą, lecz szereg myśli zaczerpnął z psychologii postaci.