Integracja za pośrednictwem układu kostnego i mięśniowego cz. II

Gdy mięsień się kurczy, wywołuje zwykle ruch w stawie jak przy chodzeniu lub podnoszeniu. Mięsień może także kurczyć się nawet wtedy, gdy dany staw jest unieruchomiony. Kiedy organizm znajduje się w stanie czuwania, choćby nawet pozostawał w zupełnym spokoju, mięśnie są bombardowane przez nieregularne salwy impulsów nerwowych, które utrzymują normalną wielkość ich skurczu, zwaną napięciem, czyli tonusem mięśniowym. Tonus mięśniowy zmienia się w zależności od stanu jednostki: energiczna, wysportowana osoba będzie miała raczej wysoki tonus, osoba zmęczona i apatyczna – niski. Jeśli tonus zbyt się obniży, człowiek przewraca się, jak przy omdleniu, gdy tonus jest zbyt wysoki, występują zaburzenia w ruchach, jak w chorobie zwanej porażeniem spastycznym. Porażenie spastyczne, w którym tonus mięśniowy jest tak wysoki, że wykonanie płynnego ruchu jest niemożliwe, nierzadko powstaje na skutek urazów przy urodzeniu.

Chociaż mechanizmy odruchowe automatycznie podtrzymują tonus mięśniowy, możemy w sposób dowolny zwiększyć napięcie naszych mięśni, jak przy „napinaniu muskułów” bez zginania ręki. Niektórzy ludzie nawykowo naprężają mięśnie i nie potrafią się odprężyć. Taki stan ciągłego napięcia jest męczący i może wywołać objawy lekkiego zaburzenia osobowości. Dowolne zwiększanie napięcia mięśniowego bez efektu ostatecznego, jakim jest ruch, występuje dzięki zwiększaniu napięcia mięśni antagonistycznych. Mięśnie są zestawione w pary: skurcz jednego z nich prowadzi do rozciągnięcia drugiego. Tak więc mięsień dwugłowy (biceps) ramienia jest zginaczem, zginającym rękę w łokciu, podczas gdy mięsień trójgłowy (triceps) jest p r o- stownikiem, mięśniem antagonistycznym w stosunku do bicepsa, to znaczy powoduje on wyprostowanie ręki w łokciu (ryc. 2-1). Regulacja nerwowa mięśni jest tego rodzaju, że gdy jeden z mięśni antago- nistycznych kurczy się, drugi zazwyczaj się rozluźnia. Zasada ta znana jest pod nazwą przeciwstawnego unerwienia (reciprocal innervation) i odgrywa ważną rolę w ruchach dowolnych, takich jak np. chodzenie i machanie rękami. Gdy kierujemy czynnością mięśni według swej woli, możemy albo wyzyskać tę wzajemną zależność dla wywołania ruchu dowolnego, albo też możemy naprężyć jednocześnie oba mięśnie antagonistyczne i zwiększyć w ten sposób napięcie mięśniowe w danej części ciała,