Blog Archives

Uważa się, że dzieci wykazują inne upodobania smakowe niż dorośli. Większość niemowląt przychylnie reaguje na potrawy o smaku słodkim, negatywnie zaś na gorzkie, kwaśne i słone. We wczesnych latach szkolnych dzieci rozwijają indywidualne upodobania smakowe. Wiele wykazuje skłonność do potraw słonych i gorzkich, inne lubią słodkie potrawy. Wszyscy jesteśmy bardziej czuli na wrażenia smakowe w dzieciństwie. Dlatego powinniśmy poznawać wiele smaków sezonowych i egzotycznych przed okresem dojrzewania. Jakkolwiek fizjologiczne u swych podstaw, uczenie takie odgrywa ważną rolę w kształtowaniu upodobań i nawyków smakowych. Uczymy się, jak „kultywować smak” wielu potraw. Rzadko kto polubi smak piwa lub oliwek od pierwszego razu, należy raczej kultywować te wrażenia smakowe poprzez powtarzane doświadczenia.

Celem tej książki jest pokazanie, w jaki sposób psychologia rozwijała się w ostatnim, względnie krótkim okresie, kiedy to zaistniała jako niezależna nauka, oraz wprowadzenie czytelnika w nowsze zagadnienia, na których skupia się zainteresowanie współczesnych psychologów. Będzie również pomocna dla studentów rozpoczynających studia na kierunkach socjologicznych i pedagogicznych. Wypada jednak zaznaczyć, że żadne opracowanie o tak ogólnym charakterze nie obejmie wszystkich problemów danej dziedziny. Warto więc, by osoby bardziej zainteresowane psychologią poszerzały potem swoją wiedzę, korzystając z bardziej szczegółowych opracowań.

Reakcje na ciepło i zimno nie są biegunami tego samego wrażenia, lecz są odrębnymi wrażeniami. Oddzielne zakończenia nerwowe przenoszą z powierzchni skóry informacje o cieple i o zimnie. Można to zaobserwować przy sporządzaniu map receptorów dla czucia ciepła i zimna poprzez dotykanie skóry ciepłymi i zimnymi igłami.

Niegdyś sądzono, że aby powstała nauka, wystarczy po prostu gromadzić fakty, a uogólnienia wyciągać z tych faktów' w drodze indukcji. Niewielu ludzi wyznaje dzisiaj ten naiwny pogląd. Często jest rzeczą bardzo korzystną dla rozwoju nauki, gdy poszukiwanie faktów odbywa się według wskazań teorii i gdy modyfikuje się lub rozszerza owe teorie tak, by objęły wszystkie nowo odkryte fakty.

Dla wielu ludzi słowo „nawyk” ma negatywny wydźwięk. Częściej oznacza ono zachowanie szkodliwe niż użyteczne. Większość z nas skupia się raczej na eliminowaniu złych nawyków niż na kształtowaniu dobrych. Istnieje w psychologii kilka ważnych reguł dotyczących przełamywania mimowolnych nawyków i formowania nowych. Wszystkie opierają się na prawach i zasadach uczenia się omawianych w niniejszym rozdziale.

W dziewiętnastym stuleciu, zanim powstała właściwa psychologia eksperymentalna, dwie teorie psychiki rywalizowały ze sobą o poparcie psychologów. Jedna z nich znana była jako psychologia władz duszy. Według tej teorii dusza (rozumiana jako psychika) ma kilka głównych władz, takich jak myślenie, odczuwanie i wolę – które rządzą odpowiednimi czynnościami. Te z kolei dzielą się na parę tuzinów władz niższego rzędu, tak że pamiętamy dzięki władzy pamięci, wyobrażamy sobie coś dzięki władzy wyobraźni i tak dalej. Właśnie psychologia władz duszy zachęciła dziewiętnastowiecznych frenologów, jak np. Galla, do prób zlokalizowania poszczególnych władz w określonych częściach mózgu. Doktryna ta nie zadowalała jednak bardziej krytycznie nastawionych uczonych, ponieważ nie tłumaczyła nic, lecz jedynie klasyfikowała zjawiska psychiczne

Chociaż neurony nie dzielą się i nie regenerują jak inne komórki, po uszkodzeniu łatwo wytwarzają nowe aksony i dendryty, a te nowe części mogą także w jakiś sposób tworzyć odpowiednie połączenia z receptorami, efektorami lub innymi neuronami. Nie jest więc nieusprawiedliwione przypuszczenie, że mogą powstawać pewne twory, ściślej wiążące ze sobą te neurony, które wielokrotnie wspólnie wyładowywały się. Mogą to być ameboidalne zmiany w ciele komórkowym lub nowe wypustki neuronu. Pogląd ten nie jest obecnie tak popularny, jak niegdyś, lecz nadal uważa się go za prawdopodobny (Hebb, 1958, s. 147).

Motywy działają jako bodźce nakłaniające uczącego się do aktywności. Uruchamiają i utrzymują aktywność uczącego się. Które motywy będą skuteczne w danym przypadku, zależy od gatunku, płci, wieku, inteligencji, zainteresowań i osobowości uczącego się. Dziewięcioletni chłopiec uczy się zasad baseballu chętniej niż zasad gramatyki.

Hipnoza, tak jak pojmują ją psychologowie, jest stanem wzmożonej sugestywności, w trakcie której dana osoba czasowo zawiesza świadomą kontrolę zachowania i na poziomie nieświadomym przyjmuje podawane jej przez hipnotyzera sugestie.

Psycholog niemiecki WILLIAM STERN wprowadził wygodny wskaźnik inteligencji stanowiący stosunek wieku umysłowego do wieku życia. Ideę spopularyzował LEWIS M. TERMAN, amerykański psycholog, który przystosował jedną ze skal Bineta do warunków amerykańskich. Ponieważ wynik dzielenia nazywa się ilorazem, więc uzyskiwany wskaźnik nazwano ilorazem inteligencji.

Stosowanie metody naukowej do badań nad zachowaniem i doświadczeniem ludzkim łączy – w zależności od orientacji zainteresowań badacza – wiele rozmaitych dziedzin wiedzy. Przypuśćmy, że interesuje nas kwestia ras w obrębie gatunku ludzkiego, ich pochodzenie, rozmieszczenie i charakterystyka. Wówczas naszą dziedziną badań stałaby się etnologia. Gdybyśmy jednak skupili się na aspektach kulturowych, sztuce i obyczajach, nazwano by nas antropologami. Niektórzy badacze zajmujący się naukami społecznymi zupełnie ignorują kwestie rasowe, a koncentrują się na źródłach i formach rozwoju instytucji i funkcjonowaniu grup ludzkich. Są to socjologowie.

Dotychczas nie ma pewności, czy poznano dokładną mechanikę słuchu. Powstało wiele teorii dotyczących tej kwestii. Najdłużej funkcjonuje teoria fortepianu, rozwinięta przez znanego fizjologa HERMANNA L.F. HELMHOLTZA. Zakłada ona, że każda komórka rzęsata odpowiada na określoną wibrację, do której jest dostrojona na podobieństwo struny fortepianowej. Prawdopodobnie z powodu tego ścisłego dostrojenia różne wibracje identyfikujemy jako różne dźwięki.