Behawioryści

W okresie pierwszej wojny światowej grupa psychologów amerykańskich, zwanych behawiorystami, przedstawiła nowy pogląd na świadomość, który był równie sceptyczny jak postawa psychoanalityków. Behawioryści dalecy jednak byli od uznania nieświadomości. Freud był im obcy. Główną postacią tego nurtu był JOHN B. WATSON, który początkowo zajmował się eksperymentalnym badaniem zwierząt, gdzie tradycyjne metody psychologii, odwołujące się do świadomości, nieświadomości czy introspekcji, nie miały żadnego praktycznego znaczenia. Tym, co eksperymentator mógł tutaj obserwować, było jedynie zachowanie. Behawioryści uznawali taką metodę za niezwykle cenną, gdyż obserwacja miała charakter obiektywny i wolna była od subiektywizmu badań nad świadomością, introspekcyjnych doznań i wolnych, nieświadomych skojarzeń. Zastosowali techniki wykorzystywane do badań zachowania zwierząt w badaniach nad zachowaniami człowieka. Behawioryści opierali się w znacznej mierze na fizjologii, a ich najistotniejszym wkładem w rozwój psychologii były prace dotyczące reakcji warunkowych. W późniejszym okresie behawio- ryzm watsonowski uległ znacznym przemianom, jednakże jego systematyczne, obiektywistyczne podejście znalazło kontynuatorów w obiektywnej psychologii reprezentowanej między innymi przez CLARKA HULLA i EDWARDA TOLMANA.

Niemiecki psycholog WOLFGANG KÖHLER, przebywając w okresie pierwszej wojny światowej na przymusowej emigracji, przeprawa- dził wiele eksperymentów dotyczących procesu uczenia się u małp naczelnych. Wówczas to przekonał się o niezwykłej wadze zjawiska wglądu. Prace Kohlera potwierdzały w znacznym stopniu teorie MAXA WERTHEIMERA wyrażające pogląd, że całość wrażenia i doświadczenia, czyli jego „postać”, jest ważniejsza niż jego poszczególne części, i że to ona właśnie determinuje znaczenie, a nawet obraz tych ostatnich. Kierunek, który stworzyli ci uczeni, nazwany został szkołą psychologii postaci, od niemieckiego słowa Gestalt oznaczającego postać.