Cele, zadania i plany życiowe – kontynuacja

Nie ulega wątpliwości, że człowiek może robić plany i realizować je. Wie, co chce zrobić, gdzie chce być w określonym czasie i stara się organizować wszystko w ten sposób, aby jego zamierzenia zostały spełnione. 4. Poza jakimiś nieprzewidzianymi okolicznościami istnieje często prawdopodobieństwo, że plany jego urzeczywistnią się. Osobą ,,o silnej woli” nazywamy taką osobę, która potrafi powziąć jakiś plan i tak mocno się nim zająć, że wykaże odporność na przeszkody, a jednocześnie pomysłowość w znajdowaniu sposobów kontynuowania drogi do wytkniętego celu. Osobą „o słabej woli” jest ktoś, kto nie jest zdolny trzymać się wytkniętego planu bez względu na to, jak wyraźnie potrafi go sformułować, i łatwo odstępuje od niego w obliczu trudności czy nieprzewidzianych zdarzeń. Wc wszystkim, o czym tu była mowa, trudno jest dopatrywać się jakichś głębokich problemów filozoficznych. Sprawa jest może w pewnym stopniu skomplikowana, ale nie leży poza granicami nauk empirycznych. Ludzie różnią się po prostu pod względem swych umiejętności tworzenia i realizowania planów tak samo, jak różnią się zdolnościami do rozwiązywania problemów intelektualnych lub do wykonywania czynności wymagających zręczności.

Plany mogą być różnego rodzaju i o różnym zakresie. Nie ograniczają się one tylko do poszukiwania pewnych celów: są także plany powstrzymujące, w których chodzi o uniknięcie zmęczenia lub niebezpieczeństwa. Planem powstrzymującym będzie na przykład postanowienie, aby nie wypić zbyt wiele filiżanek kawy przed udaniem się na spoczynek, lub decyzja przerwania gry w karty, aby mieć dość czasu na sen. Im lepiej dana osoba potrafi formułować i realizować plany, choćby krótkoterminowe, tym bardziej rozwija w sobie poczucie panowania nad sobą: tak więc, planowe zachowanie się ma związek z integracją wewnętrzną.

Innym takim terminem, długo unikanym przez psychologów, lecz obecnie będącym znowu w użyciu, jest „jaźń”. Miller, Galanter i Pribram (1960) używają słowa „obraz” (image) dla określenia zorganizowanej wiedzy i wartości, które służą jako podstawa „planu”. Tak więc, zamierzony cel jest częścią obrazu, podczas gdy kroki, które mają służyć do jego realizacji, są częścią planu. Nie będziemy już dalej podążać za interesującymi rozważaniami teoretycznymi autorów tej rozprawy (przyp. aut.).