Kolejność urodzeń a osobowość

Stosunki pomiędzy dziećmi w rodzinie mogą wywrzeć trwały wpływ na osobowość. W pewnym studium nad rolami osobowościowymi w wielu rodzinach wyodrębniono osiem różnych ról, z których trzy wykazywały pewną zależność od kolejności urodzeń. Były to następujące role: (1) dziecko odpowiedzialne (często pierworodne), (2) dziecko towarzyskie, łubiane (często drugie z kolei) oraz (3) dziecko rozpieszczone (często najmłodsze). Inne role, które w wieloosobowej rodzinie kształtowały osobowość, były następujące: (4) lekkoduch, wysoko ceniący aktywmość towarzyską, (5) dziecko pilne, (6) dziecko izolowane myślące o swych własnych sprawach, (7) dziecko nieodpowiedzialne oraz (8) dziecko chorowite (Bossard i Bali, 1955).

Chociaż wiele okoliczności jest przyczyną indywidualnych wariantów w tych rolach, to wyniki badań świadczą o pewnych stałych efektach związanych z kolejnością urodzeń, szczególnie jeśli idzie o starsze i młodsze dziecko w rodzinie dwudzietnej. Ogólnie biorąc, dziecko starsze jest raczej poważne, ostrożne i nieśmiałe oraz silniej związane z dorosłymi, podczas gdy młodsze jest raczej w e- sołe, łagodne, leniwe i-niedbałe (McArthur, 1956). Stwierdzeń tych nie należy interpretować w ten sposób, że jest to biologiczny wpływ kolejności urodzeń, lecz raczej można to traktować jako wynik różnych warunków, w których przebiega proces uspołeczniania pierwszego i drugiego dziecka.

Idąc śladem przypuszczeń tego rodzaju, Schächter (1959) zgromadził obszerny materiał dowodowy, z którego wynika, że dzieci pierworodne i jedynacy, kiedy znajdują się w sytuacji zagrożenia, bardziej poszukują towarzystwa współtowarzyszy niedoli, niż dzieci mające starsze rodzeństwo. Wygląda to tak, jak gdyby jeden pokrzywdzony lubił towarzystwo innych nieszczęśników, przy czym w opisywanych badaniach pierworodni wydawali się bardziej nieszczęśliwi niż dzieci urodzone później. Autor wyjaśnia to w ten sposób, że rodzice bardziej zajmują się dziećmi pierworodnymi, gdy są małe niż dziećmi, które przychodzą na świat w dalszej kolejności, w związku z czym w sytuacji zagrożenia u pierworodnych występuje silniejsza tendencja do szukania poparcia u innych ludzi.