Konflikt, przystosowanie i zdrowie psychiczne

Dla wielu czytelników ten aspekt psychologii może wydawać się najważniejszy. Jak człowiek reaguje na frustrację i konflikt? Co dzieje się wówczas, gdy zupełnie nie może dać sobie rady ze swymi problemami? Czy „przystosowanie” jest ideałem? Czym w istocie jest zdrowie psychiczne? Chociaż psychologia nie daje ostatecznej odpowiedzi na te zagadnienia, potrafi przynajmniej rzucić na nie pewne światło. Sukcesy osiągnięte na tym polu zawdzięczamy głównie metodzie eksperymentów laboratoryjnych: wiele również dokonano w dziedzinie interpretacji historii przypadków, Oto jeden przykład.

Kadet J. próbował nauczyć się pilotażu. Z jakiegoś powodu, którego nie rozumiał, miał trudności w podporządkowaniu się rozkazom swego instruktora. Instruktor polecał mu np. ćwiczyć wykonywanie skrętów w prawo. Kadet wykonywał jeden skręt, po czym zapominał, że miał je robić dalej. Chociaż chciał nawet wykonywać rozkazy, nie mógł tego zrobić.

Gdy omówił swój problem z psychologiem, ten mu wyjaśnił, że to on sam udaremnia swoje wysiłki. W końcu stało się dla niego jasne, że instruktor bardzo przypominał mu ojca, którego władzę nad sobą po- czyłyi’val w dzieciństwie za wielką krzywdę i zniewagę. Jego opór wobec rozkazów instruktora był podobny do oporu, jaki stawiał ojcu. Odkrycie swych własnych nieświadomych motywów było dla niego poważnym zaskoczeniem (Muench i Rogers, 1946).

Społeczne aspekty psychologii. Stare przysłowie angielskie „Dwóch to jest towarzystwo, a trzech to już tłum”, które w pewnym kontekśce może wydawać się dość banalne, ilustruje szereg podstawowych zagadnień psychologicznych. Co decyduje o różnicy między reakcją jakiejś osoby na jej fizyczne otoczenie a jej reakcją na inną osobę w tym otoczeniu? Co rozumiemy przez grupę? W czym grupowe zachowanie różni się od zachowania jednostkowego i jak na nie oddziaływać? Zagadnienia te porusza ostatnia część książki i kończy się omó- wieniem problemów związanych z zawodem psychologa oraz prac psychologów w różnych dziedzinach związanych z wszelkimi aspektami ludzkiego zachowania, o których wspomnieliśmy w tym wstępie.