Kształtowanie nawyków i kontrola

Dla wielu ludzi słowo „nawyk” ma negatywny wydźwięk. Częściej oznacza ono zachowanie szkodliwe niż użyteczne. Większość z nas skupia się raczej na eliminowaniu złych nawyków niż na kształtowaniu dobrych. Istnieje w psychologii kilka ważnych reguł dotyczących przełamywania mimowolnych nawyków i formowania nowych. Wszystkie opierają się na prawach i zasadach uczenia się omawianych w niniejszym rozdziale.

Poszczególne reguły kształtowania nawyków różnią się jednakże w szczegółach od reguł zapamiętywania, ponieważ aktywność mięśniowa odgrywa większą rolę w powstawaniu nawyków niż w innych formach zapamiętywania.

Przekształcanie nawyków mimowolnych w nawyki dowolne. Rozmyślne ćwiczenie złych nawyków może dać ci kontrolę nad niepożądaną reakcją i w ten sposób możesz powstrzymywać je, zależnie od swojej woli. Maszynistka, na przykład, często koryguje zły nawyk pisania „ela” zamiast „ale” poprzez świadome ćwiczenie „ela”.

Zastępowanie starej reakcji reakcją nową. Najlepszą metodą pokonywania złych nawyków jest zastępowanie ich nawykami dobrymi. Nowa reakcja musi zostać skojarzona z danym bodźcem za pomocą przewarunkowania. Palacze często zastępują łańcuch reakcji „wyjęcie z pudełka-zapalenie-palenie papierosa” łańcuchem „wyjęcie z opakowania-odwinięcie-żucie gumy”.

Wprowadzenie nowego nawyku z całą stanowczością. Jawna deklaracja zmiany zachowania i, co za tym idzie, obawa przed narażeniem się na śmieszność będzie wzmacniać twoją motywację. Zakaz powrotu do starego nawyku. Dobrowolne ćwiczenie nowego nawyku tak często, jak tylko jest to możliwe. Powtarzanie dostarcza regularnego wzmocnienia. Nie wzmacniany nawyk ma tendencję do wygasania.

Istnieje jednakże kilka wyjątków od starego przysłowia „trening czyni mistrza”. Mechaniczne powtarzanie może prowadzić do przetrenowania, czyli do utraty motywacji. Także okresy wypoczynku umożliwiają uczącemu się powrót do swoich zadań z nowym zasobem energii.