Podwzgórze jako termostat

Wykres przedstawia zależność miedzy wewnętrzną temperaturą głowy a wydzielaniem ciepia za pomocą pocenia się. Termoparę, pozwalającą dokładnie mierzyć temperaturę, umieszczono na bębenku ucha, aby znajdowała się blisko podwzgórza. Ilość utraconego ciepła mierzono za pomocą kalorymetru, w którym badany pracował i odpoczywał. (Źródło: Benzinger, 1961),

Wokół tej ośrodkowej warstwy znajdują się inne stare części mózgowia, które służą nieco bardziej złożonym funkcjom. Leżą one wzdłuż wewnętrznego brzegu półkul mózgowych, tj. najwcześniej rozwiniętych części mózgowia. Obecnie struktury te określa się powszechnie jako układ limbiczny. Układ ten wiąże się w pewnym stopniu z wewnętrzną regulacją procesów trawienia i krążenia, tak że nazywa się go czasem trzewiomózgowiem (msceral brain – McLean, 1950): spełnia on również inne, „wyższe” funkcje, jak np. przy pewnych formach pamięci. Pribram (1958) sugeruje, że jeśli rozważymy wszystkie dotychczasowe dane, wówczas okaże się, że układ limbiczny rządzi czynnościami sekwencyjnymi, tj. takimi czynnościami, które trwają przez pewien czas i wymagają pewnej liczby ruchów zanim zostaną zakończone. Należy tu: jedzenie, atakowanie, ucieczka od niebezpieczeństwa, czynności seksualne – te rodzaje czynności, które często nazywa się „instynktowymi”, ponieważ są one charakterystyczne dla osobników danego gatunku. Milner (1958) wykazał obrazowo, że ludzie z uszkodzeniami w okolicach układu limbieznego są szczegół nie bezradni przy wykonywaniu zamierzonego szeregu czynności i niewielkie odwrócenie uwagi powoduje, że zapominają, co postanowili zrobić. Materiał dowodowy, zebrany zarówno w badaniach nad niższymi zwierzętami, jak i nad ludźmi, nasuwa zatem myśl, że układ limbiczny stanowi dodatek do homeostatycznych mechanizmów i umożliwia organizmowi wykonywanie czynności sekwencyjnych, związanych ze wspomnianymi wyżej podstawowymi funkcjami przystosowawczymi.

Na koniec dochodzimy do zewnętrznej warstwy, którą stanowi kora mózgowa. Ta część mózgu ma tak doniosłe znaczenie dla zachowania, że zasługuje na specjalną uwagę.