Zastosowanie i interpretacja współczynników korelacji

Aczkolwiek ideałem jest posiadanie takiej kontroli nad warunkami eksperymentu, aby można było ściśle określić badane zmienne i decydować o ich wartości zgodnie z wymogami planowania eksperymentalnego, jednakże są okoliczności, w których nie jest to możliwe. Na przykład eksperymentator interesujący się ludzkim mózgiem nie może usuwać dowolnie jego części, jak to robi, mając do czynienia z niższymi zwierzętami, lecz może jedynie korzystać z uszkodzeń mózgu powstałych w sposób naturalny, na skutek choroby, urazów lub ran postrzałowych Może on wprawdzie stosować metodę współzmienności, choć zmienne, o które tu chodzi, raczej korelują ze sobą, niż dadzą się kontrolować eksperymentalnie. Można np, opisać zależność pomiędzy

W przypadkach tego rodzaju wchodzi w grę analiza wariancyjna, o której mówi się obecnie bardzo często w sprawozdaniach z badań psychologicznych. Nie różni się to bardzo od wywoływania uszkodzeń i notowania zmian u zwierzęcia doświadczalnego z tym jednak, że nie można równie dobrze wpływać na inne czynniki, Niekiedy występują także inne uszkodzenia, a jeśli mamy do czynienia z wypadkiem, jego następstwa mogą być rozmaite na skutek różnych sposobów leczenia. Znajomość poziomu intelektualnego przed wypadkiem może też być istotna dla interpretacji wyników itd. Ze względu na większą precyzję kontroli przyznajemy pierwszeństwo eksperymentom, jeśli warunki pozwalają na stosowanie ich, tam natomiast, gdzie nie jest to możliwe, możemy zbliżyć się do ogólnej logiki eksperymentu dzięki stosowaniu korelacji.