Złudzenia

Gdy istnieje wyraźna rozbieżność pomiędzy tym, co spostrzegamy, a rzeczywistymi faktami, doświadczenie takie określa się mianem złudzenia. Na przykład, gdy wkładasz ołówek do kubka z wodą, ołówek wydaje się zgięty. Oczywiście wiesz, że tak nie

Przykładowo, kiedy reagujemy na czerwone światło, reagujemy nie tyle na samą barwę, ile na sygnał „Stój – nie możesz wchodzić na jezdnię” albo „Stój – nie możesz wjeżdżać na skrzyżowanie” (przyp. red. nauk.). jest. Twoja percepcja ołówka jako zgiętego jest fałszywa – jest złudzeniem.

Nasze zmysły mogą być oszukiwane na wiele sposobów – dotyczy to wszystkich zmysłów, jednak w eksperymentach psychologicznych złudzenia wzrokowe zyskały poczesne miejsce. Wśród iluzji wzrokowych najbardziej znane jest złudzenie Mu- ellera-Lyera przedstawione na rycinie 20. Nazwa zjawiska pochodzi od nazwisk dwóch eksperymentatorów, którzy pierwsi zaprezentowali je w oryginalnych publikacjach. Spójrz na poziome linie ab oraz cd i zdecyduj, która jest krótsza. Potem zmierz obie.

Na rycinie 21a wewnętrzne koło jawi się jako większe niż wewnętrzne koło na rycinie 2 lb. Zmierz średnice obu wewnętrznych kół. Na rycinie 22 linie a i b jawią się jako wybrzuszone, a okrąg c jako zniekształcony. Przytrzymaj książkę na linii twojego widzenia, a zobaczysz, że linie są proste i równoległe, a okrąg jest doskonały.

Mimo że wydają się skrzywione, wszystkie pionowe linie na rycinie 23 są proste i równoległe. Twierdzenie, że nawyk i przeszłe doświadczenie są czynnikami odpowiedzialnymi za złudzenia wzrokowe byłoby nieprawidłowe. W każdym przypadku same bodźce przyczyniają się do wystąpienia tego złudzenia. Dlatego są one widziane w ten sam złudny sposób przez wszystkich obserwatorów.

Błędem byłoby przyjąć, że takie percepcyjne pomyłki świadczą o jakimś defekcie sensorycznym. Artyści, dekoratorzy, rzeźbiarze i architekci w praktycznych zastosowaniach swoich prac muszą uwzględniać takie percepcyjne efekty. Często w pro jektowanych konstrukcjach celowo skrzywiają niektóre linie, gdy pożądane jest, żeby były „widziane” jako linie proste.

W filmach wykorzystuje się podobne, uniwersalne złudzenie. To, co się nam wydaje poruszającym się obrazem, w rzeczywistości jest prezentacją szybko następujących po sobie nieruchomych obrazów, gdzie każdy jest troszkę inny od poprzedniego. Gdy są wyświetlane na ekranie w tempie 24 klatek na sekundę, widzimy „ruchome” obrazy. W rzeczywistości ruch pojawia się w naszej percepcji, nie na ekranie. Tę iluzję ruchu w psychologii eksperymentalnej określa się mianem zjawiska fi.

Spostrzeganie a uczucia osobiste, nastawienia, popędy itd. W miarę jak kontynuujemy badanie procesu percepcji, coraz bardziej oczywiste się staje, że nie jest to prosty, mechaniczny proces odbierania specyficznych bodźców, dający specyficzne rezultaty.

Proces percepcji, niezależnie od tego, czy prowadzi do złudzeń, czy też oddaje prawdziwą perspektywę zewnętrznej rzeczywistości, jest zjawiskiem dwukierunkowym. Jest jak odwracalna formuła chemiczna. Jest rezultatem akcji i reakcji. Tak jak otoczenie, uprzednie występowanie i charakter bodźca wpływają na percepcję, tak czynią też tło, otoczenie i charakter jednostki, które oddziałują na spostrzeganie. Dlatego każdy fakt umysłowy, stan emocjonalny, silne pragnienie lub nastawienie mogą być postrzegane jako wpływające na percepcyjną reakcję.