Interpretacje rozwojowe i sytuacyjne – kontynuacja

Posłużymy się tu przykładem. Załóżmy, że badamy, jak szympans wydobywa kij leżący poza klatką, aby go użyć do przyciągnięcia banana. Możemy przede wszystkim ustalić, cży ma on doświadczenie w posługiwaniu się kijami jako narzędziami. Jeśli rzeczywiście miał już kiedyś tego rodzaju doświadczenia, wykona to zadanie lepiej. W tym przypadku przyjęliśmy podejście rozwojowe, to jest, wyjaśnialiśmy teraźniejszość w kategoriach wcześniejszego zachowania. Różnica w wyjaśnianiu zależy od sposobu postawienia problemu. Możemy np. stwierdzić, że jeśli kij jest po tej sampj stronie klatki co banan, szympans użyje kija jako narzędzia o wiele szybciej niż wtedy, gdy kij jest z drugiej strony, chociażby był on równie dostępny, jak poprzednio. W tym przypadku zainteresowały nas te aspekty zachowania szympansa przy rozwiązywaniu problemu, które wiązały się z aktualną sytuacją.

Wzajemne oddziaływanie (interakcja) aktualnych czynników ma doniosłe znaczenie, ponieważ samo doświadczenie uprzednie nie jest wystarczającym warunkiem szybkiego rozwiązania, jeśli aktualna sytuacja problemowa nie pozwala go wykorzystać.

Jest rzeczą ważną, aby pamiętać o obu aspektach i unikać wyjaśniania opierającego się zbytnio na przeszłości lub na teraźniejszości. Tak więc możemy się dowiedzieć, że młodociani przestępcy mają częściej ojców alkoholików niż młodzi ludzie, którzy nie popełnili przestępstwa i stąd odczuwamy niejednokrotnie chęć powiedzenia, że. dany miody człowiek jest przestępcą, ponieważ miał ojca alkoholika. Z drugiej jednak strony nie stał się on przestępcą dlatego, że miał ojca alkoholika, lecz dlatego, że obecnie wykazuje pewną nieodporność w stosunku do specyficznych pokus i okazji stwarzających możliwość przestępstwa. Ponieważ to wypaczenie osobowości jest tym, co występuje teraz, musimy je zrozumieć, jeśli chcemy je usunąć. W zrozumieniu istniejącej nieodporności może nam dopomóc zarówno znajomość tego, jakie dzieciństwo sprzyja przestępczości chłopców, jak i znajomość reakcji chłopca wobec ojca alkoholika. Nie ma w tym nic nielogicznego, jeśli równocześnie przyjmujemy wyjaśnienie zarówno rozwojowe, jak i sytuacyjne.