Przejdźmy teraz od naszej przykładowej łamigłówki do eksperymentu przeprowadzonego przed laty w celu zbadania sposobów rozwiązywania problemów przez ludzi. Wykorzystano w nim skrzynkę (zaprojektowaną przez Yerkesa), w której znajdowało się dwanaście klawiszy wysuwanych – w dowolnych zestawach – w stronę osoby badanej. Ustalono, że w każdej próbie zmienia się ich wybór i za każdym razem tylko jeden klawisz okazuje się właściwy. Badana osoba musiała odkryć, o który klawisz chodzi (to znaczy, w jakim położeniu względem pozostałych się on znajduje). Właściwy przycisk zmieniał się z próby na próbę. Pamiętając położenie „właściwego” klawisza względem innych, należało określić, jaka zasada rządzi tymi zmianami. W którejś serii prób może to być – na przykład – zawsze drugi klawisz od lewej. Inne reguły, które przyjmowano kolejno w tym eksperymencie, były takie: 1) klawisz po lewej, 2) klawisz środkowy, 3) trzeci klawisz po prawej stronie, 4) naprzemiennie końcowy klawisz po prawej stronie i końcowy klawisz po lewej – zamiennie, 5) pierwszy klawisz po lewej, licząc od środka, 6) naprzemiennie pierwszy klawisz po lewej i po prawej od środka.
Jeden z takich eksperymentów (patrz tab. II) miał następujący przebieg: Liczby w rubryce „układ” wskazują, które klawisze były wysuwane w każdej próbie danej serii: liczby w rubryce „odpowiedzi” pokazują kolejność naciskania klawiszy, przy czym ostatnia pozycja oznacza klawisz „właściwy” w danej próbie. Komentarze osób badanych są tu chyba najcenniejszymi danymi.
W opisanym eksperymencie widzimy kształtowanie się abstrakcyjnych pojęć poprzez dokonywanie generalizacji oraz modyfikowanie tych pojęć przez różnicowanie. Spróbujmy zdefiniować te pojęcia.
Leave a reply