Motyw jest czymś, co pobudza organizm do działania, lub gdy organizm został już pobudzony, jest wówczas czymś, co podtrzymuje to działanie i nadaje mu kierunek. Tak więc, motywy mają zarówno aspekt pobudzenia, jak i aspekt kierunkowy.
Dyspozycja motywacyjna jest to trwała tendencja, aby dany rodzaj motywu oddziaływał na zachowanie: taka dyspozycja wywodzi się z dziedziczności, uprzedniego doświadczenia lub obu tych źródeł. Gdy znajduje ona swój wyraz w rzeczywistym zachowaniu, świadczy to, że motyw został wzbudzony.
Klasyfikacja motywów jest nieco dowolna, ponieważ motywy mogą się przejawiać za pośrednictwem wyuczonego zachowania, które jest odmienne w różnych kulturach i u różnych osób w obrębie danej kultury, i ponieważ podobne motywy mogą się wyrażać w odmiennym, a różne motywy w podobnym zachowaniu. Co więcej, motywy mogą występować w zamaskowanej postaci, a kilka motywów może działać jednocześnie.
Prowizoryczna klasyfikacja dzieli motywy na motywy biologiczne, motywy społeczne i motywy osobiste. Motywy biologiczne, szczególnie głód, pragnienie oraz unikanie bólu, uważa się na ogól za popędy ze względu na ich silny wpływ na zachowanie. Inne popędy to unikanie skrajnych temperatur, unikanie braku powietrza, gromadzenia w ciele produktów przemiany materii, nadmiernego zmęczenia i wyczerpania. Istnieją także popędy nabyte, jak w przypadku narkomana, dla którego narkotyk staje się czymś niezbędnym.
Niektórym popędom, takim jak popęd aktywności, manipulacji i ciekawości, brak określonych odpowiedników fizjologicznych, jednak działają one bardzo podobnie jak popędy biologiczne i dlatego omawiane są łącznie.
Mierzenie popędów może odbywać się za pomocą czterech metod: mierzenia ogólnego poziomu aktywności, mierzenia tempa wykonywania wyuczonych czynności, metody pokonywania przeszkód oraz metody wyboru. Pierwsze dwie metody stosuje się częściej.
Niektóre motywy społeczne można uważać za popędy' w tym samym sensie, co popędy zaliczane do motywów biologicznych. Należą do nich: popęd macierzyński i popęd płciowy. Wyuczone aspekty motywów społecznych mają jednak tak istotne znaczenie, że bardziej neutralne określenie „dyspozycja motywacyjna” jest często słuszniejsze niż. popęd. Stosuje się to do wielu pośrednich -przejawów motywacji seksualnej, zwłaszcza w tym przypadku, gdy przejawy te obserwujemy u człowieka. Inne dyspozycje motywacyjne, takie jak zależność i afiliacja, dominacja i uległość oraz agresja, są szeroko rozpowszechnione i można je badać zarówno u człowieka, jak i u niższych zwierząt.
Dyspozycje motywacyjne u człowieka bada się kilkoma metodami: zalicza się do nich obserwację zachowania i badanie historii przypadków, sprawozdania o sobie, badanie wytworów wyobraźni oraz eksperymentalne wywoływanie motywów.
Leave a reply