Nauki o naturze ludzkiej

Stosowanie metody naukowej do badań nad zachowaniem i doświadczeniem ludzkim łączy – w zależności od orientacji zainteresowań badacza – wiele rozmaitych dziedzin wiedzy. Przypuśćmy, że interesuje nas kwestia ras w obrębie gatunku ludzkiego, ich pochodzenie, rozmieszczenie i charakterystyka. Wówczas naszą dziedziną badań stałaby się etnologia. Gdybyśmy jednak skupili się na aspektach kulturowych, sztuce i obyczajach, nazwano by nas antropologami. Niektórzy badacze zajmujący się naukami społecznymi zupełnie ignorują kwestie rasowe, a koncentrują się na źródłach i formach rozwoju instytucji i funkcjonowaniu grup ludzkich. Są to socjologowie.

Niektórzy za przedmiot swoich badań obrali jednostkę ludzką, analizując ją wycinkowo lub całościowo. Jeśli ich badania koncentrują się na budowie poszczególnych części ciała, mamy do czynienia z anatomią. Jeśli natomiast dotyczyć będą funkcji ciała, wkroczymy w zakres nauki zwanej fizjologią. Przypuśćmy jednak, że zainteresuje nas wzajemny związek pomiędzy anatomią a fizjologią. Staniemy się wówczas lekarzami. Jeśli dodatkowo specjalizujemy się w zaburzeniach umysłowych i emocjonalnych, nasza dziedzina nazywa się psychiatrią. Psychiatra, który leczy swoich pacjentów metodą zapoczątkowaną przez ZYGMUNTA FREUDA, zwie się psychoanalitykiem.

Na koniec pozostawiliśmy naukę, która stawia sobie zadanie zrozumienia i wyjaśnienia zachowania człowieka – czyli psychologię. Nie każda wygłoszona przypadkowo opinia czy informacja o naturze ludzkiej ma naukowy charakter psychologiczny, tak jak nie każdy, kto dobrze zna ludzi ze swego otoczenia, jest psychologiem.

Nazwanie dobrego komiwojażera psychologiem jest równie niewłaściwe jak nazwanie kasjera matematykiem. Jedynie wiedza o naturze ludzkiej, oparta na metodzie naukowej, stanowi wiedzę psychologiczną.