Wytwory wyobraźni. Pragnienia człowieka często znajdują swój wyraz w marzeniach na jawie i w innych wytworach fantazji. Próbki takich wytworów można uzyskać różnymi sposobami: mogą to być rysunki bazgrane bezmyślnie na kawałku papieru w czasie posiedzeń, historie opowiadane pod wpływem obrazków, które pokazuje się badanemu, testy polegające napisaniu zakończenia do podanych historyjek itd. Przy omawianiu motywu osiągnięć (s. 222) przekonamy się, że analiza wytworów wyobraźni okazała się płodną metodą.
Eksperymentalne wywoływanie motywów. W poprzednio wspomnianych metodach przyjmuje się założenie, że okoliczności, w których dokonuje się obserwacji, są sytuacjami wywołującymi określone motywy. Obserwacja zachowania młodzieży w czasie zebrania organizacji młodzieżowej powinna przypuszczalnie ukazać nam działające aktualnie motywy: badany, który wybiera między stwierdzeniami dotyczącymi określonych upodobań, wyobraża sobie prawdopodobnie dokonywanie wyboru między realnymi możliwościami: gdy opowiada historie na temat pokazywanych mu obrazków, wówczas same te obrazki wywołują w nim wyobrażenia realnych sytuacji dających sposobność do motywowanego działania. Są to jednak tylko teoretyczne założenia, a bez wątpienia korzystniej jest obserwować motywowane zachowanie, gdy warunki wywołujące je są lepiej znane.
Jako przykład takich badań może posłużyć praca French (1958), która na podstawie uprzednio opracowanego testu dobrała dwie grupy badanych: 128 osób wykazujących silny motyw osiągnięć, a słaby – afiliacji oraz 128 osób z silnym motywem afiliacji, a słabym – ósiąg- nięć. W obu grupach trzeba było rozwiązać to samo zadanie polegające na ułożeniu opowiadania ze zdań i wyrażeń wydrukowanych na oddzielnych kartach. Badani, aby skompletować całe opowiadanie, musieli uzyskać informacje od innych badanych, lecz nie wolno było pokazywać sobie nawzajem kart. Członkowie każdej grupy pracowali w zespołach czteroosobowych, przy czym każdy zespół nastawiono albo na pracę „grupową” mającą na celu osiągnięcie jednego, najlepszego rozwiązania, albo na pracę „indywidualną”, premiując indywidualne wersje opowiadania. Eksperymentator dwukrotnie przerywał zadanie, aby zapisać wyniki, a także po to, by dostarczyć badanym wzmacniającego „sprzężenia zwrotnego”, czyli informacji o postępach i jakości pracy. W jednej odmianie sprzężenia zwrotnego podkreślano osiągnięcia: „ten zespól pracuje bardzo wydajnie”, w drugiej zaś kładziono na< cisk na solidarną współpracę: „współpraca w tym zespole jest bardzo dobra” Rezultaty (ryc. 5-10) zgadzały się z przewidywaniami: wyniki w grupie osób z silnym motywem osiągnięć były lepsze przy sprzężeniu zwrotnym, informującym o osiągnięciach, niż przy sprzężeniu zwrotnym informującym o dobrej współpracy: natomiast w grupie afiliacyjnej lepsze wyniki osiągano przy sprzężeniu zwrotnym, informującym o solidarności. Różnice te występowały niezależnie od tego, czy zespoły pracowały z nastawieniem „grupowym” czy „indywidualnym”. Tak więc, wyniki pracy są lepsze, gdy warunki wywołujące dany motyw zgadzają się z dyspozycją motywacyjną.
Leave a reply