Monthly Archives Maj 2015

Gdy rozporządzamy wielką liczbą danych, metoda korelacji jest często najlepszym ze znanych sposobów wykrywania zależności. Gdy znamy np. wykazy ocen, które studenci wstępujący na wyższe studia uzyskiwali w szkole średniej, dobrym sposobem uchwycenia zależności pomiędzy ocenami w szkole średniej i wyższej jest skorelowanie ich, tj. stwierdzenie, czy tym, którym szło dobrze w szkole średniej, powodzi się równie dobrze w szkole wyższej i na odwrót.

Posłużymy się tu przykładem. Załóżmy, że badamy, jak szympans wydobywa kij leżący poza klatką, aby go użyć do przyciągnięcia banana. Możemy przede wszystkim ustalić, cży ma on doświadczenie w posługiwaniu się kijami jako narzędziami. Jeśli rzeczywiście miał już kiedyś tego rodzaju doświadczenia, wykona to zadanie lepiej. W tym przypadku przyjęliśmy podejście rozwojowe, to jest, wyjaśnialiśmy teraźniejszość w kategoriach wcześniejszego zachowania. Różnica w wyjaśnianiu zależy od sposobu postawienia problemu. Możemy np. stwierdzić, że jeśli kij jest po tej sampj stronie klatki co banan, szympans użyje kija jako narzędzia o wiele szybciej niż wtedy, gdy kij jest z drugiej strony, chociażby był on równie dostępny, jak poprzednio. W tym przypadku zainteresowały nas te aspekty zachowania szympansa przy rozwiązywaniu problemu, które wiązały się z aktualną sytuacją.

A co z całym bogactwem doznań emocjonalnych? t na to Watson miał odpowiedź. Główną cechą emocji (z punktu widzenia nauki) nie jest ich świadome odczucie, lecz stan podniecenia organizmu. Nikt nie wątpi, że u psa występują takie emocje, jak strach, gniew lub przygnębienie, lecz nikt nigdy nie zbadał świadomości psa. Reakcje narządów wewnętrznych, które występują bardzo wyraźnie przy emocjach, można natomiast badać laboratoryjnie. Nie uświadamiamy sobie lub nie potrafimy ująć w słowa wielu procesów wiążących się z emocjami. Dla bchawiorysty są to stany napięć narządów wewnętrznych i na ich określenie brak nam odpowiednich słów.

Zdaniem Cannona homeostaza nie określa właściwego poziomu funkcjonowania człowieka: jest ona jedynie środkiem ochronnym. Najwyższe osiągnięcia człowieka wchodzą w zakres czynności wykraczających poza homeostazę i wykonywane są bez jakiejkolwiek myśli o aktualnym stanie ciała.

Autor książki w zamieszczonych wyżej uwagach robi pewne ustępstwo na rzecz filozofii idealistycznej. Na gruncie nauk przyrodniczych (do których wraz z autorem książki zaliczamy psychologię) nie ma żadnego racjonalnego powodu do przyjmowania wyjątków nie podlegających prawu przyczynowości. Trudność przewidywania nie podważa determinizmu, wskazuje jedynie na złożoność działających przyczyn, z których nie wszystkie są z góry znane (przyp, red.). byłoby powiedzieć, że wszystkie motywy mają zarówno świadome, jak i nieświadome komponenty. Młody człowiek może zakochać się w młodej kobiecie po części dlatego, że jest ona w istocie osobą pociągającą, za jaką ją uważa {aspekt świadomy), a po części dlatego, że jest w niej coś, z czego nie zdaje sobie sprawy, a co przypomina mu jego matkę (aspekt nieświadomy). Czasami ktoś jest świadomy jakichś swoich motywów, lecz nie jest świadomy tego, jak bardzo są one silne. Może wiedzieć, że pracuje ciężko i lubi odnosić sukcesy, lecz może nie zdawać sobie sprawy z tego, jak przesadna jest jego ambicja i jak trudno mu pogodzić się z porażką.

Termin psychologia eksperymentalna stosowano niegdyś tylko dla określenia specjalnej tematyki psychologii ogólnej, wywodzącej się z najwcześniejszych dziewiętnastowiecznych pracowni, a obejmującej głównie procesy zmysłowe, czas reakcji i skojarzeniowe uczenie się. Aczkolwiek są jeszcze psychologowie, którzy definiują psychologię eksperymentalną w ten ograniczony sposób (dołączając jeszcze zazwyczaj badania fizjologiczne i badania nad niższymi zwierzętami), lepiej jest traktować psychologię eksperymentalną jako psychologię opartą na metodach laboratoryjnych, niezależnie od tematu eksperymentów. Cechą wyróżniającą jest metoda badawcza, a nie przedmiot badań ani ich tematyka. Tak więc psychologia dziecka i psychologia społeczna mogą być terenem badań eksperymentalnych i w takim stopniu, w jakim są objęte tymi badaniami, należą do psychologii eksperymentalnej.

Mając przed oczyma powyższy obraz psychologii, możemy już bardziej precyzyjnie ustalić, co ma na myśli psycholog, gdy mówi, że psychologia jest nauką o zachowaniu człowieka i innych zwierząt.

Dwie wielkie półkule stanowiące górną część mózgu ludzkiego – reprezentują ..nowy mózg’’ człowieka. Pokrywająca je pofałdowana warstwa szarej substancji, czyli kora mózgowa, reguluje te czynności człowieka. które są dlań najbardziej specyficzne.

Chociaż młodzież często potrzebuje większej niezależności, Lillian zamiast tego wymagała emocjonalnego podtrzymania i uspokojenia. Otrzymała to od swego przybranego ojca okazującego jej pełne zrozumienie i kryzys minął szczęśliwie (Smithies, 1933).

Aczkolwiek ideałem jest posiadanie takiej kontroli nad warunkami eksperymentu, aby można było ściśle określić badane zmienne i decydować o ich wartości zgodnie z wymogami planowania eksperymentalnego, jednakże są okoliczności, w których nie jest to możliwe. Na przykład eksperymentator interesujący się ludzkim mózgiem nie może usuwać dowolnie jego części, jak to robi, mając do czynienia z niższymi zwierzętami, lecz może jedynie korzystać z uszkodzeń mózgu powstałych w sposób naturalny, na skutek choroby, urazów lub ran postrzałowych Może on wprawdzie stosować metodę współzmienności, choć zmienne, o które tu chodzi, raczej korelują ze sobą, niż dadzą się kontrolować eksperymentalnie. Można np, opisać zależność pomiędzy

System zwany behawioryzmem był systemem bardzo wpływowym, szczególnie w Ameryce. Jego twórca, John B. Watson (1878-1958), przeciwstawił się panującemu wówczas poglądowi, że domeną psychologii są introspekcyjne badania doznań świadomych, i śmiało wysunął koncepcję psychologii, która dałaby sobie radę bez introspekcji. Gdy badał procesy przystosowawcze, różne ruchy mięśniow’e lub wydzielanie gruczołów u zwierząt i niemowląt, nie czuł żadnej potrzeby wysuwania jakichś twierdzeń dotyczących świadomości. Uznał on, że wyniki psychologii zwierząt i psychologii dziecka nie tylko mogą być odrębną nauką, lecz że stanowią one model, na którym z powodzeniem może się wzorować psychologia człowieka dorosłego (Watson 1913, 1925).

Zasadnicze cechy mózgu kręgowców, poczynając od prymitywnych ryb poprzez płazy i gady, układają się według wspólnego wzoru: mózgi ptaków i ssaków rozwinęły się z tego wspólnego pnia w nieco odmiennych kierunkach. Podstawowa struktura jest następująca: pojedyncza wklęsła struna, złożona z neuronów częściowo powiązanych wzajemnie, przebiega wzdłuż grzbietu ciała, a w niej występują różne bardziej skomplikowane miejsca wzajemnych połączeń tworzące zgrubienia w przodzie ciała (w głowie). Mózgi najbardziej prymitywnych kręgowców mają trzy takie zgrubienia, zwane przodo mózgowiem, śródmózgo- wiem i tyłomózgowiem, które można także zidentyfikować i u człowieka.