Monthly Archives Lipiec 2017

W ścisłym związku z tymi sprawami pozostają sprawy określane jako „nieprzyzwoite”. (Słowo „nieprzyzwoitość” ma również pewne zabarwienie seksualne, lecz albo nie czyni się różnicy pomiędzy funkcjami wydalania a funkcjami seksualnymi w tym wczesnym okresie życia, albo też rozróżnienia takie są nieostre). Czynności wydalania mają charakter intymny, odbywają się za zamkniętymi drzwiami i nie mówi się o nich obcym. Podobnie, części ciała związane z tymi czynnościami są czymś intymnym, nie należy wystawiać ich na widok publiczny ani bawić się nimi. W związku z tym dziecko zaczyna sobie zdawać sprawę, że pewne rzeczy są „tabu”.

Stefan ma starszego brata, a niedawno zjawił się w rodzinie nowy braciszek. W swobodnej atmosferze zabawy Stefan „zdemaskował się”, demonstrując w gwałtownej akcji swoją skrywaną wrogość. Gniecenie tych dwóch lalek jest lepszym sposobem wyrażenia rywalizacji z rodzeństwem niż bicie się z braćmi.

Ponieważ w analizie większości kultur występuje zgodność faktów z przewidywaniami, rezultaty potwierdzają w zasadzie hipotezę, aczkolwiek jest wiele wyjątków. Whiting i Child stwierdzili, że można również było przewidzieć interpretację chorób przez dorosłych w tych kulturach, które stwarzały silny lęk w związku z zależnością od dorosłych i z opanowywaniem dziecięcej agresywności. W tych przypadkach, w których w grę wchodzi lęk związany z treningiem czystości i ze sprawami seksualnymi, materiał dowodowy nie potwierdził zależności pomiędzy wychowaniem w dzieciństwie a wierzeniami dorosłych.

Eksperymenty przeprowadzone na białych szczurach wykazały ciekawy wpływ wczesnych doświadczeń na reaktywność emocjonalną. Eksperymentator poddawał jedną grupę młodych szczurów słabym wstrząsom elektrycznym, spodziewając się, że spowoduje to jakieś odchylenia od normy w późniejszym zachowaniu szczurów. Kontrolnymi były dwie inne grupy młodych szczurów. Szczury tworzące pierwszą grupę kontrolną dotykano i brano do ręki, tak samo jak szczury 7. grupy eksperymentalnej, lecz nie stosowano wobec nich wstrząsów. Szczury tworzące drugą grupę kontrolną pozostawiono w gnieździe i nie dotykano ich w ogóle. Wynik eksperymentu był nieoczekiwany: szczury poddawane wstrząsom, gdy dorosły, nie różniły się niczym od szczurów, które traktowano podobnie, lecz bez stosowania wstrząsów: odchylenia od normy wystąpiły u szczurów, których nie brano do ręki! Były one szczególnie bojaźliwe: gdy umieszczono je w nowym otoczeniu, siedziały skulone w kącie, zamiast eksplorować otwartą klatkę, jak to czynią normalnie szczury. Dalsze badania wykazały, że szczury, którymi się zajmowano, rozwijały się szybciej pod wieloma względami – wcześniej zaczęły widzieć, szybciej przybierały na wadze. Gdy poddano je później stressowi, stwierdzono, że wykazują one szybszą reakcję gruczołów nadnerczy niż szczury, którymi się nie zajmowano. Tak więc dotykanie i branie do ręki wywołało głębokie zmiany w rozwoju, które odbiły się zarówno na zachowaniu zewnętrznym, jak i na funkcjonowaniu układów regulacyjnych wewnątrz ciała (Levine, 1958).

„Problem rodziców” w oczach nastolatków był przedmiotem badań opinii publicznej, przeprowadzonych przez pracowników Uniwersytetu Purdue (Purdue Opinion Poił) wśród chłopców i dziewcząt w wieku licealnym (od 9 do 12 klasy). Otrzymano odpowiedzi od kilku tysięcy uczniów, reprezentujących ogół Amerykanów w tym wieku (Remmers i Radler, 1957). Wyniki dają niewiele powodów do alarmu, ponieważ w żadnym przypadku więcej niż jedna piąta uczniów nie wyrażała określonych oskarżeń w stosunku do rodziców (tabl. 4-1). Ogólnie biorąc, wyniki te nie świadczą o naprawdę silnym konflikcie między rodzicami a dzieckiem. Pomimo tego jest rzeczą interesującą, jakie dziedziny są przedmiotem konfliktu w świetle tych danych. Wiele problemów obraca się wokół ograniczeń w sprawach „dorosłego” postępowania (randki i sympatie, korzystanie z rodzinnego samochodu, sposób wydawania pieniędzy). Nastolatek uważa, że pod tymi, jak i pod innymi względami, rodzice traktują go (czy ją) „za bardzo jak dziecko”. Różnice w odpowiedziach wynikają po części z różnic w sposobie kształtowania się typu męskiego i kobiecego w naszej kulturze, tak że chłopiec bardziej się troszczy o korzystanie z wozu i wydawanie zarobionych pieniędzy, podczas gdy dziewczyna ma więcej kłopotów w związku ze swobodą wyboru swych przyjaciół. Bardziej ją martwi surowość rodziców w sprawie jej randek i sympatii oraz ich skłonność do uprzywilejowywania swych ulubieńców (co przejawia się według niej w pozostawianiu większej swobody jej bratu). Różnice w ocenie rodziców mogą również wypływać z faktu wcześniejszego dojrzewania dziewczyny, np. jej pragnienie spotykania się z sympatią, gdy jest w dziewiątej klasie, może budzić sprzeciw rodziców, podczas gdy chłopiec w tym wieku może jeszcze sam nie dbać tak bardzo o randki.

Badany skłonny jest ustalać swój własny cel (poziom aspiracji) – w obrębie zacienionego pola, w którym może doświadczyć sukcesu lub porażki. (Źródło: Hoppe, 1030). wysoko tak, by móc ją także strącić. Nie miałby żadnej satysfakcji, gdyby ustawił ją tak nisko, aby móc przeskoczyć ją za każdym razem. Satysfakcja przychodzi wtedy, gdy udaje mu się przeskoczyć poprzeczkę umieszczoną na nowej, większej wysokości.

Wytwory wyobraźni. Pragnienia człowieka często znajdują swój wyraz w marzeniach na jawie i w innych wytworach fantazji. Próbki takich wytworów można uzyskać różnymi sposobami: mogą to być rysunki bazgrane bezmyślnie na kawałku papieru w czasie posiedzeń, historie opowiadane pod wpływem obrazków, które pokazuje się badanemu, testy polegające napisaniu zakończenia do podanych historyjek itd. Przy omawianiu motywu osiągnięć (s. 222) przekonamy się, że analiza wytworów wyobraźni okazała się płodną metodą.

Przeprowadzano obserwacje nad skutkami ograniczenia ruchów u niemowląt. Indianie z plemienia Hopi mieli zwyczaj przywiązywania swoich niemowląt do deski, którą matka nosiła na plecach. Do dziś dnia niektóre matki nadal stosują ten zwyczaj, podczas gdy inne na skutek kontaktów z kulturą białej Ameryki, zarzuciły go. Aczkolwiek taka deska-kołyska znacznie ogranicza ruchy rąk i nóg niemowlęcia w pierwszych miesiącach jego życia, to jednak dzieci tak noszone zaczynają (przeciętnie) chodzić w tym samym wieku, co dzieci, których nigdy do niej nie przywiązywano (Dennis i Dennis, 1940).

Bodziec, w bardziej ścisłym znaczeniu tego słowa, iest to określone źródło energii, oddziałującej na narząd zmysłu, a reakcja jest to aktywizacja mięśnia lub gruczołu. Zarówno Thorndike, jak i Woodworth, rozszerzyli pojęcie bodźca i reakcji poza ich pierwotne znaczenie, tak że bodziec często oznacza ogólną sytuacię, a reakcja może być złożona z bardzo skomplikowanych ruchów. Problem określenia granicy pojęć „bodziec” i „reakcja” nie został jeszcze w pełni rozwiązany w teorii S-R. Jeśli zastosujemy bardzo szerokie definicje, tak że pojęcie bodźca odnosić się będzie do całej klasy warunków poprzedzających, a pojęcie „reakcji” do całej klasy następstw w postaci ruchów i wytworów zachowania, wówczas psychologia bodźca-reakcji staje sie jedynie psychologią zmiennych niezależnych i zależnych. Oznacza to, że możemy pozostać w granicach ogólnych założeń psychologii S-R, jeśli potrafimy wyraźnie określić (i zmierzyć) warunki poprzedzające zachowanie (zmienne niezależnej, a następnie zbadać wyniki czy zkutki powiązane z tymi warunkami jako ich następstwa tzmienne zależnej. Procesy pośredniczące, które zachodzą między określonymi przyczynami a mierzonymi następstwami, można również badać lub po prostu a nich wnioskować. Psychologia S-R, jeśli spojrzeć na nią w ten sposob. nie iest specyficzną konstrukcją teoretyczną, lecz raczej językiem, którego można używać dla jasnego i komunikatywnego wyrażania informacji psychologicznych iMandler i Kessen, 1959). Punkt widzenia psychologii S-R w powyższym ujęciu jest szeroko rozpowszechniony we współczesnej psychologii amerykańskiej.

Motywy osobiste są szczególnie charakterystyczne dla człowieka i wiążą się z pojęciem jaźni. Chociaż niektórzy teoretycy uważają, że istnieje pojedynczy, dominujący motyw, taki jak samourzeczywistnie- nie, harmonia wewnętrzna, autoekspansja czy poczucie własnej wartości, jednak ten brak zgody na jedno określenie nasuwa myśl, że, być może, istnieje cala grupa motywów osobistych, z których każdy w pewien sposób wiąże się z jaźnią. Dla zobrazowania takich motywów posłużyliśmy się motywem osiągnięć, ponieważ w kulturze amerykańskiej widzenie siebie jako kogoś produktywnego i mającego sukcesy jest jednym z aspektów korzystnego obrazu własnej osoby.

Testy zdolności zaprojektowano w ten sposób, by dawały równe szanse kobietom i mężczyznom. Tak więc testy ogólnych zdolności mięśniowych nie obejmują robót na drutach ani szydełkowania, które dawałyby przewagę kobietom, ani też montowania urządzeń elektrycznych, co zapewniłoby przewagę mężczyznom. Można zastosować odwrotną zasadę, dobierając takie próby, które pozwoliłyby ujawnić właśnie te punkty w naszej kulturze, co do których najprawdopodobniej istnieją różnice pomiędzy mężczyznami a kobietami i w ten sposób dojść do definicji męskości i kobiecości według społecznych kryteriów. Taki test został właśnie opracowany (Terman i Miles, 1936). Włączono do niego te punkty, na które mężczyźni byli skłonni odpowiadać inaczej niż kobiety, a usunięto te, na które mężczyźni i kobiety dawali na ogół takie same odpowiedzi. Tak więc można było ustalić, po zbadaniu jakiejś osoby tym testem, czy odpowiadała ona na pytania przeważnie tak, jak to czynią mężczyźni, czy też tak, jak kobiety. Wynik testu określał zatem męski lub kobiecy charakter zainteresowań danej osoby.

Zależność pomiędzy skłonnością do karania, występującą u matki, a agresją przejawianą przez dziecko w zabawie lalkami. (Źródło: Sears i inni, 1953). Karanie agresji ma również swoje konsekwencje. Rodzice, którzy nadmiernie karzą dziecko, często wywołują u niego coś w rodzaju pragnienia jakiejś formy rewanżu. Przejawia się to wyraźnie w zabawie dzieci lalkami. Dzieci podzielono na grupy według skłonności do karania występującej u ich matek (ryc. 5-9). Im bardziej matka była skłonna do karania, tym więcej można było zaobserwować agresywnych aktów w zabawie lalkami.