Monthly Archives Grudzień 2015

W rzeczywistości materiał dowodowy, przemawiający za tym założeniem, jest bardzo fragmentaryczny i nasuwa wiele wątpliwości. Drażnienie prądem różnych punktów okolic kojarzeniowych powoduje np. zaburzenia mowy. U pacjentów cierpiących na epilepsję (u innych nie!) pod wpływem drażnienia elektrycznego, zwłaszcza miejsc położonych blisko tych punktów, których drażnienie wywołuje drgawki, powstają wrażenia o charakterze halucynacyjnym, a czasami szczegółowe odtworzenie konkretnych zapamiętanych doznań. Na przykład, gdy drażnimy określony punkt kory mózgowej, pacjent może podawać, że słyszy gramofon grający zapamiętaną, a obecnie rozpoznaną przez niego melodię. Za pomocą drażnienia elektrycznego można „puszczać płytę” lub „zatrzymywać” ją (Pcnfield i Jasper, 1954, Penfield, 1958), Wyniki te są interesujące, lecz bardzo trudno jest je zinterpretować. Dlaczego takie zjawiska miałyby występować jedynie u epileptyków? Czy pamięć opisanego doznania rzeczywiście jest zlokalizowana w tym punkcie? Po chirurgicznym usunięciu (co stanowi część operacji mającej na celu wyleczenie epilepsji) miejsca, którego drażnienie uprzednio wywoływało określony efekt, nie można go już oczywiście uzyskać, lecz operacja nie niszczy u badanego zdolności określania tego, co słyszał, gdy poprzednio drażniono to miejsce. Widocznie w całości procesu pamięciowego biorą udział także i inne części mózgu.

W wielu badaniach nad spostrzeganiem kontekstu lub otoczenia wykazano, że zwierzęta uczą się odpowiadać na wzajemne stosunki pomiędzy bodźcami tak dobrze jak na specyficzne bodźce. Jeden z najwcześniejszych i najlepiej znanych takich eksperymentów przeprowadził WOLFGANG KÖHLER, lider szkoły psychologii postaci. On pierwszy pokazał, że kurczak może zostać wyuczony unikania ciemnoszarego kwadratu, a przybliżania się do średnio- szarego kwadratu. Po opanowaniu tej reakcji kurczakowi eksponowano kwadrat o średnim poziomie szarości oraz inny jaśniejszy kwadrat: kurczak wtedy podchodził do jaśniejszego kwadratu. Köhler wykazał, że kurczak może się nauczyć odpowiadać na wzajemny stosunek polegający na tym, że jeden bodziec jest jaśniejszy niż inny.

Wzmocnienie polega na mimowolnej ocenie wykonanych przez siebie czynności. Jest to sprawdzian skuteczności (efektywności) osiągniętych rezultatów. Ciągłe wzmacnianie reakcji ukierunkowuje je i powoduje, że to przede wszystkim one pojawiają się w odpowiedzi na tę samą sytuację bodźcową.

Czytelnik będzie mógł odnieść nasz opis do najsłynniejszych eksperymentów przeprowadzonych przez Pawłowa nad warunkowaniem u psów. Reakcje warunkowe występują także w normalnym uczeniu się ludzi.

Jak widzieliśmy, badana osoba w opisanym eksperymencie osiągnęła pomyślny rezultat dzięki zdolności abstrahowania cech z elementów sytuacji problemowej. Na podstawie tak utworzonych pojęć wysunęła ona hipotezy, z których wyciągnęła wnioski dające się zweryfikować eksperymentalnie. Bez owych pojęć nie mogłyby zrodzić się ani hipotezy, ani wnioski i właściwe eksperymenty. W jaki sposób z materialnej rzeczywistości wyłaniają się zatem teoretyczne pojęcia? Na czym polega ów niezwykły proces dający wgląd w strukturę prawdy o istocie problemu?

Dotąd zajmowaliśmy się zasadami rozwiązywania problemów – wspólnymi uczeniu się zwierząt i ludzi. Podobieństwa te mogły niepokoić tych czytelników, którzy woleliby, aby zwierzęca natura człowieka nie była tak bardzo eksponowana. Inni z kolei byliby może bardziej zainteresowani procesami planowego i celowego uczenia się niż mechanicznym i nierozumnym uczeniem się zwierząt.

Te same wątpliwości, które dotyczą pisarzy, odnoszą się także do tych osób, które sądzą, że ich doświadczenie życiowe daje im kompletny obraz natury ludzkiej. Doświadczenie życiowe może rzeczywiście dawać wystarczające pojęcie o cechach ludzkiej natury, z pewnością jednak nie jest ono kompletne.

Eksperymenty wykazały, że jeśli uczeń próbuje powtórzyć sobie głośno lekcję po przeczytaniu jej parę razy, zaoszczędzi czas poświęcony na trwałe zapisanie jej w pamięci. Pewien badacz, ucząc się serii sylab bezsensownych, wypróbował dwanaście różnych kombinacji czytania i głośnego powtarzania, zaglądając do materiału za każdym razem, kiedy utknął, i odkrył w końcu, że najbardziej ekonomiczną metodą w jego przypadku wydaje się kombinacja sześciokrotnego przeczytania z piętnastokrotnym głośnym powtórzeniem.

Jak widzieliśmy, wyspecjalizowane komórki zwane neuronami są podstawowymi elementami układu nerwowego. Każdy neuron jest żywą komórką posiadającą jądro i inne części wspólne wszystkim komórkom.

Prawdopodobnie każdy miał okazję się przekonać, jak różnie jawi się przedmiot lub wydarzenie, gdy pojawia się w różnym otoczeniu. Jest to spowodowane faktem, że nie postrzegamy przedmiotów jako wyizolowanych elementów. Z powodu naszej wrodzonej tendencji do widzenia rzeczy w zorganizowanych całościach zawsze wizualizujemy je w kontekście lub otoczeniu. Ten całościowy kontekst lub tło, w którym pojawiają się bodźce, wpływa na naszą percepcję tych bodźców.

Bardzo blisko związane ze zmysłem równowagi jest zjawisko zwane kinestezą. Termin ten określa impulsy czuciowe z mięśni, ścięgien i stawów umożliwiające kontrolę koordynacji ruchów ciała. Prościej mówiąc, kinestezą może być zdefiniowana jako świadomość ruchów ciała. Zakończenia nerwowe w mięśniach, ścięgnach i stawach poprzez drogi nerwowe są połączone z różnymi częściami mózgu rejestrującymi wrażenia kinestetyczne. Bodźce pochodzące z mięśni i ścięgien służą nam jako wskazówka w kierowaniu ogromną różnorodnością aktywności ruchowych mięśni podczas wykonywania zarówno tak prostych czynności jak na przykład chwytanie przedmiotu, jak i wysoce skomplikowanych – jak fantazyjny skok z trampoliny.

We wszystkich wyższych formach życia znaczna część procesu rozwojowego zachodzi przed urodzeniem, tak że potencjał dziedziczny w znacznej mierze ujawnia się, zanim dziecko przyjdzie na świat. Aby zrozumieć istotę rozwoju osobniczego, trzeba poznać rozwój przed urodzeniem. Następujące po sobie w określonej kolejności stadia rozwoju embrionalnego pozwolą nam zrozumieć to, co określamy jako dojrzewanie organizmu.