Lata dorastania przechodzą niepostrzeżenie w wiek dojrzały. Zmiany fizyczne okresu dorastania mogą zachodzić jeszcze w dwudziestym roku życia lub później, aczkolwiek najbardziej wyraźne zmiany miały miejsce wcześniej. Nadal występują trudności związane z psychologicznym przystosowaniem, ponieważ w naszej kulturze pierwsze lata wieku dojrzałego to okres silnej rywalizacji.

Ta chelbia ma również na dolnej powierzchni rozproszoną sieć nerwową, lecz na rysunku nie zostało to pokazane. Pierścień nerwowy zapewnia integrację ruchu będącego reakcją na impulsy dochodzące z wrażliwych macek. Ruch pływania (pul- sacje całego ciała) może być wywołany przez bodziec przyłożony do pojedynczej macki. (Źródło: Herrick ,,Neurological foundations of animal behavior’’ 1924, s. 93). dopóki nowa tkanka, która wyrosła na miejsce odciętej, nie wytworzyła impulsów antagonistycznych. Przy okazji zaobserwowano, że mięsień zmęczył się dużo wcześniej niż sieć nerwowa.

Wykres przedstawia zależność miedzy wewnętrzną temperaturą głowy a wydzielaniem ciepia za pomocą pocenia się. Termoparę, pozwalającą dokładnie mierzyć temperaturę, umieszczono na bębenku ucha, aby znajdowała się blisko podwzgórza. Ilość utraconego ciepła mierzono za pomocą kalorymetru, w którym badany pracował i odpoczywał. (Źródło: Benzinger, 1961),

Mniej więcej w tym samym czasie, kiedy Watson propagował w Ameryce behawioryzm, w Niemczech pojawił się nowy kierunek występujący pod nazwą psychologii postaci. Niemiecki wyraz Gestalt. (postać) oznacza czasem row- nież formę lub konfigurację, a psychologia postaci zaprezentowana przez Maksa Wertheimera w 1912 r. interesowała się sposobem organizacji procesów psychicznych. Kierunek ten wiąże się przede wszystkim z nazwiskami Wertheimera i jego współpracowników, Kurta Koffki (1886-1941) i Wolfganga Kohlera (ur. 1887): wszyscy oni wyemigrowali .do Ameryki, Wpływową odmianę psychologii postaci stworzył Kurt Lewin (1890-1947), Jego teoria pola kładzie większy nacisk niż inne odmiany psychologii postaci na motywację i psychologię społeczną.

Dziecko musi ustalić swoje miejsce w społeczeństwie otaczających go ludzi i ostatecznie zająć to miejsce jako mężczyzna lub kobieta. Bardzo istotne znaczenie dla tego procesu mają członkowie jego własnej rodziny: matka, ojciec, bracia i siostry.

Dziecko urodzone w kulturze, w której używa się języka angielskiego, unika wprawdzie wielu trudności, ponieważ w języku tym występuje stosunkowo niewiele zmian w formach wyrazów, takich jak odmiany spotykane w językach fleksyjnych, musi się ono jednak nauczyć mówić poprawnie, tak samo jak musi się nauczyć poprawnie jeść. Ma trudności z nieregularnymi formami gramatycznymi i ze słowami grzecznościowymi, takimi jak please (proszę) i thank you (dziękuję), których nie zawsze używa się w tym samym sensie. Dziecko używa tych zwrotów, gdy chce się dostosować do wymagań społecznych, lecz może także odmówić ich używania, gdy pragnie się przeciwstawić. Stają się one dla niego jednym ze sposobów wypróbowywania własnej mocy. Są także słowa zakazane: niektóre z nich dziecko może używać w ścisłym gronie rodzinnym, niektórych nie wolno mu używać w ogóle – nawet jeśli ojciec lub matka czynią to czasami w chwilach wzburzenia. Tak więc dziecko poznaje pewne zakazy, społeczne tabu. Ucząc się wyrażać właściwie, uczy się ono zarazem zwyczajów swej kultury.

Gdy rozporządzamy wielką liczbą danych, metoda korelacji jest często najlepszym ze znanych sposobów wykrywania zależności. Gdy znamy np. wykazy ocen, które studenci wstępujący na wyższe studia uzyskiwali w szkole średniej, dobrym sposobem uchwycenia zależności pomiędzy ocenami w szkole średniej i wyższej jest skorelowanie ich, tj. stwierdzenie, czy tym, którym szło dobrze w szkole średniej, powodzi się równie dobrze w szkole wyższej i na odwrót.

Posłużymy się tu przykładem. Załóżmy, że badamy, jak szympans wydobywa kij leżący poza klatką, aby go użyć do przyciągnięcia banana. Możemy przede wszystkim ustalić, cży ma on doświadczenie w posługiwaniu się kijami jako narzędziami. Jeśli rzeczywiście miał już kiedyś tego rodzaju doświadczenia, wykona to zadanie lepiej. W tym przypadku przyjęliśmy podejście rozwojowe, to jest, wyjaśnialiśmy teraźniejszość w kategoriach wcześniejszego zachowania. Różnica w wyjaśnianiu zależy od sposobu postawienia problemu. Możemy np. stwierdzić, że jeśli kij jest po tej sampj stronie klatki co banan, szympans użyje kija jako narzędzia o wiele szybciej niż wtedy, gdy kij jest z drugiej strony, chociażby był on równie dostępny, jak poprzednio. W tym przypadku zainteresowały nas te aspekty zachowania szympansa przy rozwiązywaniu problemu, które wiązały się z aktualną sytuacją.

A co z całym bogactwem doznań emocjonalnych? t na to Watson miał odpowiedź. Główną cechą emocji (z punktu widzenia nauki) nie jest ich świadome odczucie, lecz stan podniecenia organizmu. Nikt nie wątpi, że u psa występują takie emocje, jak strach, gniew lub przygnębienie, lecz nikt nigdy nie zbadał świadomości psa. Reakcje narządów wewnętrznych, które występują bardzo wyraźnie przy emocjach, można natomiast badać laboratoryjnie. Nie uświadamiamy sobie lub nie potrafimy ująć w słowa wielu procesów wiążących się z emocjami. Dla bchawiorysty są to stany napięć narządów wewnętrznych i na ich określenie brak nam odpowiednich słów.

Zdaniem Cannona homeostaza nie określa właściwego poziomu funkcjonowania człowieka: jest ona jedynie środkiem ochronnym. Najwyższe osiągnięcia człowieka wchodzą w zakres czynności wykraczających poza homeostazę i wykonywane są bez jakiejkolwiek myśli o aktualnym stanie ciała.

Autor książki w zamieszczonych wyżej uwagach robi pewne ustępstwo na rzecz filozofii idealistycznej. Na gruncie nauk przyrodniczych (do których wraz z autorem książki zaliczamy psychologię) nie ma żadnego racjonalnego powodu do przyjmowania wyjątków nie podlegających prawu przyczynowości. Trudność przewidywania nie podważa determinizmu, wskazuje jedynie na złożoność działających przyczyn, z których nie wszystkie są z góry znane (przyp, red.). byłoby powiedzieć, że wszystkie motywy mają zarówno świadome, jak i nieświadome komponenty. Młody człowiek może zakochać się w młodej kobiecie po części dlatego, że jest ona w istocie osobą pociągającą, za jaką ją uważa {aspekt świadomy), a po części dlatego, że jest w niej coś, z czego nie zdaje sobie sprawy, a co przypomina mu jego matkę (aspekt nieświadomy). Czasami ktoś jest świadomy jakichś swoich motywów, lecz nie jest świadomy tego, jak bardzo są one silne. Może wiedzieć, że pracuje ciężko i lubi odnosić sukcesy, lecz może nie zdawać sobie sprawy z tego, jak przesadna jest jego ambicja i jak trudno mu pogodzić się z porażką.

Termin psychologia eksperymentalna stosowano niegdyś tylko dla określenia specjalnej tematyki psychologii ogólnej, wywodzącej się z najwcześniejszych dziewiętnastowiecznych pracowni, a obejmującej głównie procesy zmysłowe, czas reakcji i skojarzeniowe uczenie się. Aczkolwiek są jeszcze psychologowie, którzy definiują psychologię eksperymentalną w ten ograniczony sposób (dołączając jeszcze zazwyczaj badania fizjologiczne i badania nad niższymi zwierzętami), lepiej jest traktować psychologię eksperymentalną jako psychologię opartą na metodach laboratoryjnych, niezależnie od tematu eksperymentów. Cechą wyróżniającą jest metoda badawcza, a nie przedmiot badań ani ich tematyka. Tak więc psychologia dziecka i psychologia społeczna mogą być terenem badań eksperymentalnych i w takim stopniu, w jakim są objęte tymi badaniami, należą do psychologii eksperymentalnej.