Category Psychologia

Jeśli usilnie wpatrywałeś się w jakiś jasny obiekt, a on nagle zniknął, będziesz dalej widział obraz tego przedmiotu. Skłonny jesteś pomyśleć, że widzisz rzecz, której nie ma. Tak właśnie jest. Jest to powszechne doznanie wzrokowe zwane powidokiem, zjawisko często demonstrowane i wyjaśniane w laboratoriach psychologicznych. nie należy do częstych, codziennych doświadczeń. Przykładem jest żółtawa plama powstająca „przed oczyma” po patrzeniu na słońce. Wpatrując się przez kilka chwil w rycinę 6, możesz doświadczyć powidoku zaraz po zdjęciu wzroku z rysunku.

Spośród dyspozycji motywacyjnych, omawianych w tym rozdziale, dwie – popęd płciowy i agresja – odgrywają szczególnie doniosłą rolę w systemie psychoanalizy (opartym na pracach Zygmunta Freuda). Freud początkowo uważał popęd płciowy za główną siłę popędową: zgodnie z jego poglądem, energia psychiczna poruszająca ludzi, zwana libido,, jest pochodzenia wyłącznie seksualnego. Z czasem, gdy wziął pod uwagę okrucieństwa człowieka, także agresji wyznaczył rolę pierwotnego, „instynktowego” popędu, W pewnym okresie Freud przeciwstawiał sobie te dwa popędy jako instynkt życia i instynkt śmierci, łecz współcześni zwolennicy Freuda zadowalają się zazwyczaj określeniem tych dwóch popędów (płciowego i agresji) jako tworzących instynktowe podłoże zachowania człowieka.

Nadmierna stymulacja kanałów półkolistych powoduje zawroty głowy i utratę równowagi. Chyba każdy przekonał się, że jeśli zacznie obracać się wokół własnej osi, po czym nagle zatrzyma się, poczuje, iż otoczenie kręci się nadal. Można wyjaśnić to tym, że płyn w kanałach porusza się dalej, zgodnie z siłą bezwładności.

Co mamy na myśli mówiąc, że komuś udało się nauczyć czegoś? Na ogół myślimy, że – niezależnie od tego, czy sam dokonał wielkiego odkrycia, czy też nie – zapamiętał coś. Pamięć jest więc dowodem, że coś zostało wyuczone.

Na podstawie obserwacji Morgana i eksperymentów Thomdike’a możemy dokonać ogólnej charakterystyki procesu, który nazwiemy myśleniem drogą prób i błędów. Zwierzę umotywowane w kierunku zaspokojenia określonej potrzeby (może nią być również unikanie nieprzyjemności), napotyka przeszkodę w realizacji tego celu. Wykazuje zróżnicowaną i nadmierną aktywność, aż w końcu zareaguje w sposób, który prowadzi do rozwiązania problemu.

Jeśli mówimy, że postępki pewnej osoby wynikają z silnego motywu osiągnęć, innej – z wyraźnej potrzeby afiliacji, a jeszcze innej – z dążenia do mocy, to twierdzenia te mogą mieć walor naukowy tylko wtedy, gdy w jakiś sposób możemy mierzyć wzbudzone motywy, określając ich intensywność u danej osoby w porównaniu z innymi, przy możliwie jednakowych warunkach pobudzenia. Opracowano szereg metod, pozwalających oceniać motywy działające u danej jednostki: niektóre z nich już opisywaliśmy. Obecnie możemy przystąpić do podsumowania tych metod.

Jeśli dorastający chłopiec lub dziewczyna może znaleźć oparcie w swoich rówieśnikach, to łatwiej będzie im wtedy wyzwolić się z więzów domowych. Dorastająca młodzież przywiązuje wielką wagę do uznania ze strony grupy rówieśników. Licznych dowodów świadczących o istnieniu takiej potrzeby dostarczają starania młodzieży, by upodobnić się do innych członków swej grupy. Jeśli w szkole panuje moda noszenia niebieskich spodni z wyłożonymi mankietami, prawie wszyscy chłopcy będą się upierać, że muszą nosić niebieskie spodnie z wyłożonymi mankietami. Wyróżnianie się naraziłoby ich na krytykę i odrzucenie.

Dorastająca młodzież nie cieszy się dobrą opinią. Rodzice mają dwa razy więcej kłopotów, gdy ich dzieci wkraczają w okres dorastania: policja ma na pieńku z młodzieżą, która często dopuszcza się różnych wybryków. Zawsze ktoś podnosi „problem młodzieży” i mówi o przestępczości szerzącej się wśród nieletnich. Gdy ulicą pędzi stary samochód pełen hałaśliwych młodzików, wyjący klaksonem i piszczący oponami na zakręcie, wówczas niejeden dorosły zwraca się do drugiego i mówi z pogardą i wstrętem: „banda wyrostków”.

Kiedy powstały pierwsze testy inteligencji, wielu ludzi łudziło się, że wreszcie znaleziono prostą metodę ustalania miejsca, jakie każdy człowiek powinien zajmować w społeczeństwie. W rzeczywistości nie jest to możliwe. Istoty ludzkie są zbyt skomplikowane i zmienne, by można je było klasyfikować za pomocą jakiegokolwiek uproszczonego pomiaru. Wytrwała praca i samodyscyplina często więcej znaczą niż wysoki iloraz inteligencji.

W ostatnim półwieczu procent ludności w wieku powyżej 65 lat wzrósł więcej niż dwukrotnie, chociaż istnieją oznaki, że tendencja ta słabnie. (Biuro Spisu Ludności Stanów Zjedn. Ameryki). znacznie więcej starych ludzi niż dawniej, a tym samym większą doniosłość społeczną mają wszystkie łączące się z tym problemy. Praca i ludzie z nią związani dostarczają człowiekowi emocjonalnego oparcia: ci, którzy osiągają wiek emerytalny, są często nieprzygotowani do tego, aby oparcie to utracić.

Uważa się sugestię, blisko związaną z emocją i silnym uczuciem, za następny czynnik, który powoduje błędy percepcyjne. Nieżyjący już profesor FREDERIC KNIGHT Z Purdus University opisał eksperyment przeprowadzony w klasie szkolnej, gdzie odkorkował butelkę zawierającą, jak oznajmił, delikatne perfumy. Poprosił, żeby uczniowie od razu podnieśli ręce, kiedy poczują ich zapach. Mimo że w butelce była ciecz bez zapachu, prawie wszyscy po kilku minutach podnieśli ręce.

Tony, terier Morgana, nie kierował się bynajmniej ludzkimi motywami psa Pluto z filmów Walta Disneya. Jedyne, co można powiedzieć o rozwiązaniu problemu przez psa, jest to, że nauczył się on otwierać furtkę metodą – jak to Morgan określił – prób i błędów z wykorzystaniem przypadkowego sukcesu.